Útfjólublá geislun, einnig þekkt sem UV geislar, er tegund jónandi geislunar með styttri bylgjulengd en sýnilegt ljós. Það finnst í sólarljósi og veldur sútun húðar.
Það eru þrjár gerðir af UV geislun: UV-A, UV-B og UV-C. UV-C geislar frásogast að mestu af ósonlaginu og skilur eftir okkur UV-A og UV-B geisla.
Nú skulum við skoða hverja tegund UV geislunar nánar.
Í þessari færslu munum við fjalla um:
UV geislun: Ósýnilega orkan sem getur valdið skemmdum
UV geislun er form rafsegulgeislunar sem er ósýnileg mannsauga. Það er tegund af orku sem er gefin frá sér frá sólinni og tilbúnum orkugjöfum, svo sem ljósabekjum. UV geislun er skipt í þrjár mismunandi gerðir eftir bylgjulengd þeirra: UVA, UVB og UVC.
Hvernig hefur UV geislun áhrif á menn?
UV geislun getur valdið skemmdum á húð og augum manna. Þegar menn verða fyrir útfjólubláum geislum getur það farið inn í húðina og valdið skemmdum á DNA í húðfrumum. Þessi skaði getur leitt til húðkrabbameins og ótímabærrar öldrunar. Að auki getur útfjólublá geislun valdið skemmdum á augum, sem leiðir til drer og annarra augnvandamála.
Hlutverk UV geislunar í D-vítamínsköpun
UV geislun gegnir mikilvægu hlutverki í myndun D-vítamíns í mannslíkamanum. Þegar húðin verður fyrir UVB geislun, kallar það fram röð efnahvarfa sem leiða til myndunar D-vítamíns. D-vítamín er nauðsynlegt fyrir heilbrigð bein og getur einnig hjálpað til við að efla ónæmiskerfið.
Gervi uppsprettur UV geislunar
Gervi uppsprettur UV geislunar eru ljósabekkir, suðuvélar og UV lampar á sjúkrahúsum. Þessar uppsprettur gefa frá sér UV geislun sem getur valdið skemmdum á húð og augum manna. Mikilvægt er að takmarka útsetningu fyrir þessum uppsprettum til að draga úr hættu á heilsufarsvandamálum.
Mikilvægi þess að verjast UV geislun
Til að verjast UV geislun er mikilvægt að gera eftirfarandi ráðstafanir:
- Notaðu hlífðarfatnað, eins og erma skyrtur og hatta, þegar þú ert úti.
- Notaðu sólarvörn með háa SPF einkunn.
- Forðist ljósabekkja og aðrar gervi uppsprettur UV geislunar.
- Vertu í skugga á hámarkstíma UV (kl. 10 til 4).
UV geislun er algeng orka sem getur valdið skemmdum á húð og augum manna. Með því að skilja mismunandi tegundir UV geislunar og gera ráðstafanir til að verjast henni geta einstaklingar dregið úr hættu á heilsufarsvandamálum sem tengjast útsetningu fyrir UV geislun.
Kynntu þér mismunandi gerðir UV geislunar
UV geislun er tegund rafsegulgeislunar sem kemur frá sólinni og er send í formi bylgna eða agna. Það eru þrjár aðalgerðir UV geislunar, byggt á bylgjulengdum þeirra:
- Útfjólublá A (UVA): Þetta er algengasta tegund UV geislunar sem nær til yfirborðs jarðar. UVA geislar hafa lengstu bylgjulengdina og lægstu orkuna af tegundunum þremur. Þeir geta farið í gegnum ytra lag húðarinnar og valdið skemmdum á miðlaginu, sem leiðir til ótímabærrar öldrunar og aukinnar hættu á húðkrabbameini.
- Útfjólublá B (UVB): Þessi tegund UV geislunar hefur styttri bylgjulengd og meiri orku en UVA geislar. UVB geislar eru ábyrgir fyrir því að valda sólbruna, húðskemmdum og aukinni hættu á húðkrabbameini. Þeir eru einnig aðal orsök sútun.
- Útfjólublá C (UVC): Þetta er stysta bylgjulengdin og hæsta orkan af þremur gerðum UV geislunar. UVC geislar frásogast venjulega af ósonlagi jarðar og ná ekki til yfirborðs jarðar. Hins vegar er hægt að finna þá í sumum manngerðum heimildum, svo sem ákveðnum tegundum lampa sem notaðar eru í vísinda- og læknisfræðilegum aðstæðum.
Áhrif UV geislunar á líkamann
Útsetning fyrir UV geislun getur haft alvarleg áhrif á líkamann, þar á meðal:
- Sólbruna: UVB geislar eru aðal orsök sólbruna, sem getur valdið sársauka, roða og blöðrum.
- Húðskemmdir: Bæði UVA og UVB geislar geta valdið skemmdum á húðinni, sem leiðir til ótímabærrar öldrunar, hrukka og aukinnar hættu á húðkrabbameini.
- Augnskemmdir: UV geislun getur einnig skaðað augun, valdið drer, varanlegum sjónskerðingu og öðrum augnskaða.
Hlutverk bylgjulengdar og ósonlags í UV geislun
Bylgjulengd UV geislunar ákvarðar hversu djúpt hún kemst í gegnum húðina og önnur efni. UVA geislar hafa lengstu bylgjulengdina og geta farið dýpra í húðina en UVB geislar sem hafa styttri bylgjulengd. UVC geislar hafa stystu bylgjulengdina og frásogast venjulega af ósonlagi jarðar.
Ósonlagið er verndandi lag í lofthjúpi jarðar sem gleypir mest af skaðlegri útfjólubláu geislun sólar. Ákveðnar athafnir manna, eins og notkun ákveðinna efna, geta hins vegar skemmt ósonlagið og aukið magn UV geislunar sem berst til yfirborðs jarðar.
Hvernig á að vernda þig gegn UV geislun
Til að forðast skaðleg áhrif UV-geislunar er mikilvægt að gera ráðstafanir til að vernda sjálfan þig, svo sem:
- Að vera í hlífðarfatnaði, svo sem erma skyrtum og húfum, þegar þú ert úti.
- Notaðu sólarvörn með háa SPF einkunn og berðu hana reglulega á þig aftur.
- Forðastu beint sólarljós á álagstímum, venjulega á milli 10:4 og XNUMX:XNUMX
- Athugaðu UV vísitöluna áður en þú ferð út og grípa til viðeigandi varúðarráðstafana.
- Ákveðið að forðast ljósabekkja, sem getur aukið hættuna á húðkrabbameini.
Með því að skilja mismunandi tegundir UV geislunar og gera ráðstafanir til að vernda sjálfan þig geturðu dregið úr hættu á meiðslum og notið sólarinnar á öruggan hátt.
UV Index: Hvernig á að mæla hugsanlegan skaða af UV geislun
UV vísitalan (UVI) er vísindalegur mælikvarði sem mælir magn UV geislunar sem er til staðar á tilteknu svæði. Þessi kvarði er á bilinu 0 til 11+, þar sem 11+ er hæsta stig UV geislunar. UVI er mælikvarði á hugsanlegan skaða sem útfjólublá geislun getur valdið húð og augum fólks og því styttri tíma sem það tekur fyrir skaða að eiga sér stað.
UV geislun er form rafsegulorku sem er send frá sólinni. Það eru þrjár gerðir af UV geislun: UVA, UVB og UVC. UVC frásogast venjulega af ósonlaginu og nær ekki til jarðar, en UVA og UVB geta valdið skemmdum á húð og augum. UV vísitalan er mælikvarði á magn UVA og UVB geislunar sem er til staðar á tilteknu svæði.
Hvaða áhrif hefur UV vísitalan á fólk?
UV vísitalan getur haft áhrif á fólk á ýmsa vegu. Þegar UVI er lágt getur fólk ekki fundið fyrir neinum augljósum áhrifum frá UV geislun. Hins vegar, þegar UVI er hátt, getur fólk fundið fyrir ýmsum einkennum, þar á meðal sólbruna, öldrun húðar og aukin hætta á húðkrabbameini. Í sérstökum tilfellum getur fólk upplifað hita þreyta eða hitaslag.
Hvað eru nokkrar algengar leiðir sem fólk getur verndað sig gegn UV geislun?
Það eru ýmsar leiðir sem fólk getur verndað sig gegn UV geislun, þar á meðal:
- Að klæðast hlífðarfatnaði eins og erma skyrtum og buxum, hatta og sólgleraugu
- Notaðu sólarvörn með háum SPF
- Forðastu beint sólarljós á heitustu stöðum dags
- Vertu eins mikið í skugga og mögulegt er
- Drekka nóg af vatni til að halda vökva
Hver er besta leiðin til að lesa UV vísitöluna?
UV vísitalan er venjulega sett fram sem tala, með hærri tölur sem gefa til kynna meiri möguleika á skaða. Til dæmis er UVI 8 eða hærra talið vera mjög hátt og krefst auka varúðarráðstafana. Mikilvægt er að muna að UV-vísitalan getur verið mismunandi eftir fjölda þátta, þar á meðal tíma dags, árstíð og magn skýjahulu.
UV geislun og skaðleg áhrif hennar á málningu
UV geislun er einn mikilvægasti þátturinn sem getur leitt til skaðlegra áhrifa á málningu. Útfjólubláa ljósið veldur því að sameindir í plastefni málningarinnar brotna í sundur, sem veldur því að málningin brotnar niður og flísar í burtu. Skaðleg áhrif UV geislunar á málningu eru afleiðing af eftirfarandi breytingum:
- UV geislun veldur því að plastefnissameindir í málningunni breyta um lögun og þjappast saman eða þenjast út.
- Þessar breytingar leiða til þess að nýir hlutir verða til í málningu sem geta valdið því að málningin eldist og verður næmari fyrir tæringu og sprungum.
- Hitastigið gegnir einnig mikilvægu hlutverki í skaðlegum áhrifum UV geislunar á málningu. Hátt hitastig getur leitt til þenslu á málningu en lágt hitastig getur valdið því að hún dregst saman. Þessar breytingar geta leitt til þess að sprungur myndast í málningunni sem getur skaðað hana enn frekar.
Að takast á við skaðleg áhrif UV geislunar á málningu
Til að bregðast við skaðlegum áhrifum útfjólublás geislunar á málningu er nauðsynlegt að gera eftirfarandi skref:
- Notaðu hágæða málningu eða lakk sem er sérstaklega hannað til að standast UV geislun.
- Berið hlífðarhúð ofan á málninguna til að koma í veg fyrir skaðleg áhrif UV geislunar.
- Geymið málninguna á köldum, þurrum stað til að koma í veg fyrir skaðleg áhrif hitastigsbreytinga.
- Skoðaðu málninguna reglulega með tilliti til merki um skemmdir eða öldrun og taktu þá strax til að koma í veg fyrir frekari skemmdir.
Mannleg áhrif á varðveislu málningar
Varðveisla málningar er ekki aðeins háð gæðum málningarinnar og umhverfinu sem hún er geymd í. Mannlegi þátturinn gegnir einnig mikilvægu hlutverki við varðveislu málningar. Hér eru nokkur ráð til að varðveita málningu:
- Forðastu að snerta málninguna með berum höndum, þar sem olíur úr húðinni geta skemmt málninguna.
- Notaðu mjúkan bursta eða örtrefjaklút til að þrífa málninguna.
- Forðastu að nota sterk efni eða slípiefni til að þrífa málninguna, þar sem þau geta valdið frekari skemmdum.
- Skoðaðu málninguna reglulega með tilliti til merki um skemmdir eða öldrun og taktu þá strax til að koma í veg fyrir frekari skemmdir.
Niðurstaða
Svo, UV geislun er tegund rafsegulgeislunar sem er send frá sólinni og gerviuppsprettum. Það getur valdið skemmdum á húð, augum og jafnvel beinum. En það eru leiðir til að vernda þig gegn útfjólubláu geislun og nú veistu hvað þær eru. Svo, ekki vera hræddur við að njóta sólarinnar, gerðu það bara á ábyrgan hátt.
Ég er Joost Nusselder, stofnandi Tools Doctor, efnismarkaður og pabbi. Ég elska að prófa nýjan búnað og ásamt teyminu mínu hef ég verið að búa til ítarlegar blogggreinar síðan 2016 til að hjálpa dyggum lesendum með verkfærum og ráðleggingum um föndur.
