Латекс – су ортасындағы полимер микробөлшектерінің тұрақты дисперсиясы (эмульсиясы). Латекстер табиғи немесе синтетикалық болуы мүмкін.
Оны беттік белсенді заттармен эмульсияланған стирол сияқты мономерді полимерлеу арқылы синтетикалық жолмен жасауға болады.
Табиғатта кездесетін латекс - бұл барлық гүлді өсімдіктердің (ангиоспермдердің) 10% -ында кездесетін сүтті сұйықтық.
Бұл жазбада біз мыналарды қарастырамыз:
Латексте не бар?
Латекс - бұл сүтті зат түрінде өндірілетін табиғи полимер резеңке ағаштар. Бұл зат органикалық қосылыстардың қоспасы болып табылатын көмірсутекті эмульсиядан тұрады. Латекс ағаштың ішкі қабығында кездесетін кішкентай жасушалардан, арналардан және түтіктерден тұрады.
Резеңке отбасы
Латекс - Euphorbiaceae тұқымдасына жататын резеңке ағаштарының шырынынан алынатын резеңке түрі. Бұл отбасының басқа өсімдіктеріне сүтті, тұт, итбалық, цикорий және күнбағыс жатады. Дегенмен, латекстің ең көп тараған түрі Оңтүстік Америкадан шыққан, бірақ Тайланд пен Индонезия сияқты Оңтүстік-Шығыс Азия елдерінде өсетін Hevea brasiliensis түрінен келеді.
Егін жинау процесі
Латексті жинау үшін таспашылар ағаштың қабығын бірнеше рет кесіп, ағып жатқан сүт шырынын жинайды. Процесс ағашқа зиян тигізбейді және ол 30 жылға дейін латекс өндіруді жалғастыра алады. Латекс тұрақты түрде алынады, бұл оны экологиялық таза материал етеді.
Құрамы
Латекс шамамен 30% резеңке бөлшектерден, 60% судан және 10% ақуыздар, шайырлар және қанттар сияқты басқа материалдардан тұрады. Латекстің беріктігі мен серпімділігі резеңке бөлшектерінің ұзын тізбекті молекулаларынан келеді.
Жалпы тұрмыстық заттар
Латекс тұрмыстық заттардың кең ауқымында қолданылады, соның ішінде:
- қолғаптар
- Презервативтер
- Әуе шарлары
- Серпімді белдеулер
- Теннис доптары
- Көбік матрацтар
- Бөтелке емізіктері
Университеттің бау-бақша ғылымының бакалавры
Бау-бақша саласындағы ғылым бакалавры бар адам ретінде мен сізге латекс өндіру процесі қызықты екенін айта аламын. Резеңке ағашының қабығын тазартқанда, сүтті латекс шырынын ашатын түтіктерді бұзуға болады. Бұл затты біз күнделікті қолданатын көптеген әртүрлі өнімдерге айналдыруға болатынын ойлау таңқаларлық.
Латекстің қайдан келетіні туралы шындық
Латекс - Оңтүстік Америкадан шыққан резеңке ағаштардың қабығында кездесетін табиғи зат. Сүт тәрізді сұйықтық 30-40% су және 60-70% резеңке бөлшектерден тұрады. Латекс сауыттары ағаш қабығының айналасында үздіксіз спираль түрінде өседі.
Резеңке ағаштарының әртүрлі түрлері
Резеңке ағаштарының әртүрлі түрлері бар, бірақ ең көп таралғаны тропикалық климатта жақсы өсетін Пара резеңке ағашы. Ол әдетте резеңке плантацияларында өсіріледі, онда оны үлкен көлемде жинауға болады.
Өңдеу әдісі
Латексті резеңкеге айналдыру процесі коагуляцияны, жууды және кептіруді қоса алғанда, бірнеше қадамдарды қамтиды. Коагуляция кезінде латекс қышқылмен өңделеді, бұл резеңке бөлшектерді біріктіреді. Содан кейін алынған қатты зат артық суды кетіру және қолдануға жарамды резеңке материал жасау үшін жуылады және кептіріледі.
Синтетикалық латекс пен табиғи латекс
Синтетикалық латекс - табиғи латекске ортақ балама. Ол мұнай негізіндегі химиялық заттардан жасалған және көбінесе матрацтар мен жастықтар сияқты өнімдерде қолданылады. Синтетикалық латекс арзанырақ және өндіруге оңай болғанымен, оның табиғи латекс сияқты беріктігі мен беріктігі жоқ.
Латекс туралы білу
Бау-бақша саласындағы ғылым бакалавры бар жазушы ретінде мен латекс және оның қасиеттері туралы көп нәрсе білдім. Тамыз айында редакциялық қызметте жұмыс істеп жүріп, мен латекстің көптеген қолданылуы бар қызықты материал екенін білдім. Сізді латекстің қарапайым түрі немесе оны өңдеудің әртүрлі әдістері қызықтырады ма, бұл әмбебап зат туралы білуге әрқашан көп нәрсе бар.
Латекс жинау: әмбебап материалды алу өнері
- Латекс - резеңке ағаштарының қабығында кездесетін сүтті сұйықтық, Пара резеңке ағашынан (Hevea brasiliensis) алынған тропикалық қатты ағаш.
- Латекс өндіру процесін бастау үшін тасперлер ағаштан қабықтың жұқа жолақтарын кесіп, сұйықтық бар латекс сауыттарын ашады.
- Қабық латекстің ағаштан шығып, жинау шыныаяқына ағып кетуіне мүмкіндік беретін ойықтар деп аталатын спираль түрінде кесілген.
- Латексті жинау процесі ағаштың шамамен алты жасында басталып, шамамен 25 жылға созылатын ағашты үнемі түртуді қамтиды.
Шырынды жинау: шикі латекстің жасалуы
- Қабық кесілгеннен кейін, латекс ағаштан ағып, жинауға арналған шыныаяққа түседі.
- Таперлер жинау шыныаяқтарына бейім, латекстің тұрақты ағынын қамтамасыз ету үшін оларды қажетінше ауыстырады.
- Содан кейін жиналған шырын кез келген қоспаларды кетіру үшін сүзіледі және тасымалдау үшін барабандарға оралады.
- Кейбір өндірушілер латексті жөнелту алдында сақтау үшін шегеді.
Латексті өңдеу: шикізаттан дайын өнімге дейін
- Латексті қолданар алдында қоспаларды кетіру және оның қасиеттерін жақсарту үшін бірнеше химиялық өңдеуден өтеді.
- Бірінші қадам алдын ала вулканизация болып табылады, ол артық суды кетіру және материалды тұрақтандыру үшін жұмсақ қыздыруды қамтиды.
- Содан кейін латекс жұқа парақтарға оралып, қалған ылғалды кетіру үшін кептіріледі.
- Содан кейін қалған қоспаларды кетіру және материалдың қасиеттерін жақсарту үшін кептірілген парақтарға қышқыл қосылады.
- Соңғы қадам пайдалануға дайын дайын өнімді жасау үшін латексті қыздыруды қамтиды.
Зауыттың бұзылуының маңыздылығы: егін жинау резеңке ағашқа қалай әсер етеді
- Латексті жинау резеңке өндіру үшін қажет болғанымен, ол зауыттың табиғи процестерін де бұзуы мүмкін.
- Ағаштың қабығында су мен қоректік заттарды бүкіл өсімдікке тасымалдайтын арналар бар.
- Қабықты кесу бұл түтіктерді бұзады, бұл ағаштың өсуіне және денсаулығына әсер етуі мүмкін.
- Егін жинаудың әсерін барынша азайту үшін тартқыштар тұрақты түрту кестесін пайдаланады және қабықтың жазылуына уақыт беру үшін жинайтын ағаштарды айналдырады.
Резеңкенің жасалуы: латекстен материалға дейін
Резеңке өндіру процесі резеңке ағаштарынан сүтті ақ шырынды немесе латексті жинаудан басталады. Бұл ағаштың қабығында кесулерді жасауды және сұйықтықты ыдыстарға жинауды қамтиды, бұл процесс түрту деп аталады. Содан кейін латекс ағуға рұқсат етіледі және шыныаяқтарға жиналады, олар ағашқа кесілген ойықтарға немесе жолақтарға сәйкес орналастырылады. Тапқыштар латекс ағыны артқан сайын шыныаяқтарды қосуды жалғастырады және ағыны азайған сайын оларды алып тастайды. Негізгі аймақтарда латекстің жинау шыныаяқында коагуляциясына рұқсат етіледі.
Латексті резеңкеге тазарту және өңдеу
Латекс жиналғаннан кейін ол коммерциялық өңдеуге дайын резеңкеге тазартылады. Резеңке жасау бірнеше кезеңнен тұрады, соның ішінде:
- Кез келген қоспаларды кетіру үшін латексті сүзу
- Сүзілген латексті тасымалдау үшін барабандарға салу
- Латексті қышқылмен шегу, бұл оның коагуляциясына және түйіршіктердің пайда болуына әкеледі
- Кез келген артық суды кетіру үшін үйілген латексті айналдыру
- Қалған ылғалды кетіру үшін оралған латексті кептіру
- Резеңкенің беріктігін арттыру үшін вулканизация алдындағы химиялық өңдеулер
Жұмсақ жылыту және зауытты бұзу
Резеңке жасау сонымен қатар жұмсақ жылытуды және зауытты бұзуды қамтиды. Бұл латекс ағатын арналарды бұзатын ағашты түрту арқылы жасалады. Бұл бұзылу латекстің еркін ағуына мүмкіндік береді және жинау орнында коагуляцияға бейім. Содан кейін латекс төмен температураға дейін қызады, бұл өсімдіктің латексті коагуляциялауға табиғи бейімділігін бұзады. Бұл қыздыру процесі превульканизация деп аталады.
Соңғы өңдеу және өндіру
Латекс өңделіп, тазартылғаннан кейін ол түпкілікті өндіріске дайын болады. Серпімділік пен беріктік сияқты қажетті қасиеттерді жасау үшін резеңке тиісті химиялық заттармен және қоспалармен араласады. Содан кейін резеңке шиналар, қолғаптар және басқа бұйымдар сияқты әртүрлі пішіндер мен пішіндерге құйылады.
Синтетикалық латекс: пластикалық балама
Синтетикалық латекс өндірісі екі мұнай қосылысын, стирол мен бутадиенді араластырудың қарапайым процесін қамтиды. Содан кейін бұл қоспаны қыздырып, синтетикалық латексті шығаратын химиялық реакцияға әкеледі. Содан кейін алынған өнім салқындатылып, нарықтың нақты қажеттіліктеріне байланысты әртүрлі пішіндер мен түрлерге айналады.
Синтетикалық латекстің артықшылықтары қандай?
Синтетикалық латекс табиғи латекске қарағанда көптеген артықшылықтарды ұсынады, соның ішінде:
- Бұл әдетте табиғи латекске қарағанда қол жетімді
- Ол нарықта кеңінен қол жетімді
- Ол қаттырақ және тұрақты сезімді ұсынады
- Ол ұзақ уақыт бойы өзінің пішінін сақтайды
- Ол температураның өзгеруіне әсер етпейді, бұл оны ыстық және салқын ортада пайдалануға ыңғайлы етеді
- Ол әдетте табиғи латекске қарағанда аз абразивті
- Ол нарықтың нақты қажеттіліктеріне байланысты әртүрлі нысандарда және өнімдерде шығарылуы мүмкін
Табиғи және синтетикалық латексті таңдағанда нені ескеру керек?
Табиғи және синтетикалық латексті таңдағанда, бірнеше нәрсені ескеру қажет, соның ішінде:
- Сіздің ерекше қажеттіліктеріңіз бен қалауларыңыз
- Латекстің әр түрінің ықтимал артықшылықтары мен кемшіліктері
- Өнімнің сапасы мен өндірісінде қолданылатын материалдар
- Өнімді шығаратын компания немесе бренд
- Сіз өнім үшін төлеуге дайын баға
Латекс пен резеңке дебаты: айырмашылығы неде?
Резеңке, керісінше, табиғи немесе синтетикалық латекстен жасалған дайын өнім. Ол әдетте сулы ерітіндідегі полимерлі микробөлшектерден тұратын берік, су өткізбейтін және серпімді материалды білдіреді. «Резеңке» термині материалдың сұйық түрін білдіретін «латекспен» салыстырғанда нақты анықтамаға ие.
Негізгі айырмашылықтар қандай?
Латекс пен резеңке әдетте бір-бірімен алмастырылса да, екеуінің арасында белгілі бір айырмашылықтар бар:
- Латекс - резеңкенің сұйық түрі, ал резеңке - дайын өнім.
- Латекс - бұл резеңке ағаштарының шырынынан алынатын табиғи материал, ал резеңке табиғи немесе синтетикалық болуы мүмкін және көбінесе мұнай-химиялық негізде болады.
- Латекс жоғары серпімді және температураға төзімді, ал резеңке сәл аз серпімді және температураға төзімділігі төмен.
- Латекс әдетте тұтынушылық және медициналық өнімдерде қолданылады, ал резеңке әдетте автомобиль және құрылыс салаларында қолданылады.
- Латекстің бірегей профилі бар, ол оны мыңдаған күнделікті қолдануға, соның ішінде тамақ дайындауға жарамды етеді, ал резеңке әдетте мамандандырылған қолданбалар үшін пайдаланылады.
- Латекс сейсмикалық қызмет көрсету үшін тамаша және температура мен судың әсері жоғары қалаларда жақсы сақталады, ал резеңке сақтау және өңдеу үшін жақсырақ.
Латекстің қандай пайдасы бар?
Латекс резеңкенің басқа түрлерімен салыстырғанда бірнеше артықшылықтар береді, соның ішінде:
- Бұл экологиялық таза және тұрақты табиғи материал.
- Ол жоғары серпімді және температураға төзімді, сондықтан оны қолданудың кең ауқымы үшін қолайлы етеді.
- Ол су өткізбейтін және көптеген химиялық заттарға төзімді, сондықтан оны тұтынушылық және медициналық өнімдерде қолдануға өте ыңғайлы етеді.
- Оны өндіру оңай және тропикалық аймақтарда көп мөлшерде кездеседі.
- Бұл аллергиясы бар адамдар үшін танымал таңдау, өйткені ол әдетте синтетикалық каучуктармен бірдей компоненттерді қамтымайды.
қорытынды
Міне, сізде латекс туралы білу керек нәрсенің бәрі бар. Бұл резеңке ағаштардың қабығында кездесетін сүтті заттан алынатын табиғи полимер. Бұл қолғаптан презервативке, шарларға дейін барлық тұрмыстық заттарға арналған тамаша материал. Сондықтан келесі жолы пайдалану үшін материал іздегенде, латексті қарастырыңыз!
Мен Джост Нусселдермін, Tools Doctor негізін қалаушы, контент маркетолог және әкемін. Мен жаңа жабдықты сынап көргенді ұнатамын және өз командаммен бірге 2016 жылдан бері адал оқырмандарға құралдар мен шеберлік бойынша кеңестер беру үшін тереңдетілген блог мақалаларын жасап келемін.
