साचा किंवा बुरशी ही एक बुरशी आहे जी हायफे नावाच्या बहुकोशिकीय तंतूंच्या स्वरूपात वाढते आणि ती ओलसर आणि दमट परिस्थितीत वाढते. हे घरामध्ये आणि घराबाहेर जवळजवळ सर्वत्र आढळू शकते. साचा आपल्या आरोग्यासाठी हानिकारक असू शकतो, म्हणून ते काय आहे आणि ते कसे टाळावे हे जाणून घेणे महत्वाचे आहे.
या लेखात, मी मूस म्हणजे काय, ते आपल्या आरोग्यावर कसे परिणाम करते आणि ते कसे प्रतिबंधित करावे हे सांगेन. तुमच्या घरात मोल्ड कसा शोधायचा याविषयी मी काही उपयुक्त टिप्स देखील शेअर करेन.
या पोस्टमध्ये आम्ही कव्हर करू:
- मूस म्हणजे नेमके काय आणि त्याचा आपल्या आरोग्यावर कसा परिणाम होतो?
- साचा कसा पसरतो: लहान पुनरुत्पादक पेशी जे हवेतून प्रवास करतात
- तो साचा आहे का? तुम्हाला मोल्डची समस्या असल्यास कसे जाणून घ्यावे
- Stachybotrys (ब्लॅक मोल्ड) इतक्या लवकर का वाढतात आणि पसरतात
- मोल्ड दूर ठेवा: तुमच्या घरात साचा वाढू नये यासाठी टिपा
- मोल्डपासून मुक्त होणे: एक साधे मार्गदर्शक
- निष्कर्ष
मूस म्हणजे नेमके काय आणि त्याचा आपल्या आरोग्यावर कसा परिणाम होतो?
साचा हा एक प्रकारचा बुरशी आहे जो घरामध्ये आणि बाहेर दोन्ही ठिकाणी आढळू शकतो. हा एक सजीव प्राणी आहे जो बीजाणू तयार करू शकतो, जे सूक्ष्म एकक आहेत जे हवेत तरंगतात आणि ओलसर पृष्ठभागावर स्थिर होतात. सर्व बुरशी बुरशी बनवतात असे नाही, परंतु विशिष्ट प्रजाती ते तयार करण्याची अधिक शक्यता असते. साचा वेगवेगळ्या रंगांमध्ये, आकारांमध्ये आणि आकारांमध्ये येऊ शकतो आणि ते विविध सेंद्रिय पदार्थांवर आढळू शकते, जसे की मृत वनस्पती किंवा गळून पडलेली पाने.
मोल्डच्या वाढीमध्ये ओलावाची भूमिका
मोल्डला वाढण्यासाठी ओलावा आवश्यक असतो, ज्यामुळे ओले किंवा ओलसर वातावरण त्याच्या वाढीसाठी आदर्श बनते. जेव्हा जास्त पाणी असते तेव्हा, लाकूड, कागद किंवा फॅब्रिक यांसारख्या विविध सामग्रीवर साचा वाढू शकतो. भिंती किंवा छत यांसारख्या पाण्याचे नुकसान झालेल्या पृष्ठभागावरही साचा वाढू शकतो.
साचेचे विविध प्रकार
मोल्डचे बरेच प्रकार आहेत, परंतु घरामध्ये आढळणारे काही सर्वात सामान्य आहेत:
- Stachybotrys chartarum (याला ब्लॅक मोल्ड असेही म्हणतात)
- एस्परगिलस
- पेनिसिलियम
- क्लाडोस्पोरियम
- अल्टरनेरिया
काही साचे विषारी मानले जातात, म्हणजे ते मायकोटॉक्सिन नावाचे हानिकारक पदार्थ तयार करू शकतात जे लोक त्यांच्या संपर्कात आल्यावर आरोग्य समस्या निर्माण करू शकतात.
मोल्ड एक्सपोजरचे आरोग्यावर होणारे परिणाम
मोल्डच्या संपर्कात येण्यामुळे विविध आरोग्य समस्या उद्भवू शकतात, विशेषत: जे लोक त्यास संवेदनशील असतात त्यांच्यासाठी. मोल्ड एक्सपोजरशी संबंधित काही आरोग्य प्रभावांमध्ये हे समाविष्ट आहे:
- ऍलर्जीचा प्रतिक्रियां
- श्वसन समस्या
- डोकेदुखी
- चक्कर
- थकवा
- डोळे, नाक, घसा यांची जळजळ
मोल्ड एक्सपोजरचे आरोग्यावर होणारे परिणाम टाळण्यासाठी, तुमच्या घरामध्ये किंवा कार्यालयात बुरशीची वाढ रोखण्यासाठी पावले उचलणे महत्त्वाचे आहे.
साचा वाढ प्रतिबंधित
बुरशीची वाढ रोखण्यासाठी, तुमचे घरातील वातावरण कोरडे आणि हवेशीर ठेवणे महत्त्वाचे आहे. बुरशीची वाढ रोखण्यासाठी येथे काही टिपा आहेत:
- कोणतीही गळती किंवा पाण्याचे नुकसान त्वरित दुरुस्त करा
- हवेतील अतिरीक्त आर्द्रता कमी करण्यासाठी डिह्युमिडिफायर वापरा
- घरातील आर्द्रता पातळी 60% च्या खाली ठेवा
- 24-48 तासांच्या आत कोणतीही ओली किंवा ओलसर सामग्री स्वच्छ आणि वाळवा
- दुरुस्ती किंवा नूतनीकरण करताना साचा-प्रतिरोधक साहित्य वापरा
- तुमची HVAC प्रणाली नियमितपणे स्वच्छ आणि देखरेख करा
ही पावले उचलून, तुम्ही स्वतःला मोल्डच्या वाढीशी संबंधित संभाव्य नुकसान आणि आरोग्य समस्यांपासून वाचवू शकता.
साचा कसा पसरतो: लहान पुनरुत्पादक पेशी जे हवेतून प्रवास करतात
साचा विविध प्रकारे पसरू शकतो, यासह:
- बुरशीजन्य पदार्थांशी थेट संपर्क
- हवेतील पाणी किंवा ओलावा
- हवेतून वाहणारे बीजाणू सोडणे
बुरशीचे बीजाणू वर्षानुवर्षे सुप्त राहण्यास सक्षम असतात जोपर्यंत त्यांना पोसण्यासाठी ओलसर पृष्ठभाग मिळत नाही, ज्यामुळे नवीन वसाहती निर्माण होतात. एकदा का साचा पकडला की, ते त्वरीत एक मोठे क्षेत्र व्यापू शकते आणि संपूर्ण इमारतीमध्ये पसरते.
इनडोअर आणि आउटडोअर मोल्ड
साचा घरामध्ये आणि बाहेर दोन्ही ठिकाणी वाढू शकतो, परंतु तो घरांमध्ये वारंवार आढळतो. साचा कोणत्याही सेंद्रिय पदार्थावर वाढू शकतो, यासह:
- फळ
- प्लांट्स
- कमाल मर्यादा फरशा
- कार्पेट
- लाकूड
साच्याची मुळे पृष्ठभागावर ढकलून त्यांना चिकटू शकतात, ज्यामुळे ते काढणे कठीण होते. साचा सहजपणे विस्कळीत आणि विखुरला जाऊ शकतो, संपूर्ण हवेत बीजाणू पसरतो आणि नवीन पृष्ठभागांवर स्थिर होतो.
मोल्डचा आरोग्यावर कसा परिणाम होतो
मूस ऍलर्जेनिक असू शकतो आणि जे त्यास संवेदनशील आहेत त्यांच्यासाठी आरोग्य समस्या निर्माण करू शकतात. मोल्ड ऍलर्जीन हवेतून प्रवास करू शकतात आणि पृष्ठभागावर स्थिर होऊ शकतात, ज्यामुळे ऍलर्जीनचा सतत स्रोत तयार होतो. साचा देखील मायकोटॉक्सिन तयार करू शकतो, जे शरीरासाठी हानिकारक असू शकते.
तो साचा आहे का? तुम्हाला मोल्डची समस्या असल्यास कसे जाणून घ्यावे
तुम्हाला मोल्डची समस्या आहे की नाही हे जाणून घेण्याचा सर्वात स्पष्ट मार्ग म्हणजे तो पाहणे. साचा विविध रंगांमध्ये आणि पोतांमध्ये दिसू शकतो, ज्यामध्ये अस्पष्ट, स्लिमी किंवा पावडरचा समावेश आहे. येथे पाहण्यासाठी काही चिन्हे आहेत:
- पृष्ठभागावर लहान किंवा मोठे डाग
- भिंती किंवा छतावर निळसर किंवा गडद विकृती
- जास्त आर्द्रता किंवा ओलावा असलेल्या भागात दृश्यमान वाढ, जसे की गळती प्लंबिंग किंवा खिडक्यांवर कंडेन्सेशन
- खमंग वास जो तीव्र आणि कायम असतो
मोल्ड एक्सपोजरची शारीरिक लक्षणे
साच्याचा लोकांवर आरोग्यावर परिणाम होऊ शकतो, विशेषत: ज्यांना त्याची ऍलर्जी आहे. येथे लक्ष ठेवण्यासाठी काही लक्षणे आहेत:
- शिंका येणे, खोकला किंवा नाक वाहणे
- डोळ्यांना खाज सुटणे किंवा पाणी येणे
- त्वचेची जळजळ किंवा पुरळ उठणे
- श्वास घेण्यास त्रास होणे किंवा दम्याचा झटका येणे
मोल्ड साठी चाचणी
जर तुम्हाला शंका असेल की तुम्हाला मोल्डची समस्या आहे, तर तुम्ही त्याची अनेक प्रकारे चाचणी करू शकता:
- मोल्ड टेस्टिंग किट वापरा जी तुम्ही हार्डवेअर स्टोअरमध्ये किंवा ऑनलाइन खरेदी करू शकता
- तुमच्या घराची सखोल तपासणी करण्यासाठी व्यावसायिक मोल्ड इन्स्पेक्टर नियुक्त करा
- हवेच्या गुणवत्तेच्या मॉनिटरचा वापर करून तुमच्या घरातील हवेची गुणवत्ता तपासा
साचा प्रतिबंध आणि नियंत्रण
मोल्डचा सामना करण्याचा सर्वोत्तम मार्ग म्हणजे त्यास प्रथम स्थानावर वाढण्यापासून रोखणे. तुमचे घर बुरशीपासून वाचवण्यासाठी येथे काही टिपा आहेत:
- तुमच्या घरातील आर्द्रता पातळी 60% च्या खाली ठेवा
- हवेतील आर्द्रता कमी करण्यासाठी डिह्युमिडिफायर किंवा एअर कंडिशनर वापरा
- कोणत्याही गळतीचे प्लंबिंग किंवा छप्पर नियमितपणे तपासा आणि दुरुस्त करा
- बाथरुम आणि स्वयंपाकघर यांसारख्या ओलाव्याचा धोका असलेल्या भागात पंखा किंवा खिडकी उघडून हवेशीर करा
- 24-48 तासांच्या आत कोणतेही ओले पृष्ठभाग किंवा साहित्य स्वच्छ आणि वाळवा
- बुरसटलेल्या भागांची साफसफाई करताना, हातमोजे आणि मास्क यांसारखे संरक्षणात्मक गियर घाला
- दृश्यमान साचा साफ करण्यासाठी ब्लीच किंवा मोल्ड काढण्याचे उत्पादन वापरा
- जुनी पुस्तके किंवा कपडे यांसारख्या स्वच्छ किंवा निर्जंतुक करू शकत नसलेल्या कोणत्याही बुरशीच्या वस्तू फेकून द्या
- साचा-प्रतिरोधक पेंट किंवा सामग्रीसह वॉलपेपर किंवा कार्पेट सारख्या स्वच्छ करणे कठीण असलेल्या पृष्ठभागांना झाकून ठेवा
- साचा तपासण्यासाठी आणि त्याची वाढ रोखण्यासाठी आपल्या घरासाठी नियमित देखभाल वेळापत्रक तयार करा
लक्षात ठेवा, मूस हा एक गंभीर आरोग्य धोका आहे आणि तो गांभीर्याने घेतला पाहिजे. मोल्डची समस्या कशी हाताळायची याची तुम्हाला खात्री नसल्यास, व्यावसायिक मदत घेण्यास अजिबात संकोच करू नका.
Stachybotrys (ब्लॅक मोल्ड) इतक्या लवकर का वाढतात आणि पसरतात
Stachybotrys chartarum, ज्याला ब्लॅक मोल्ड देखील म्हणतात, वाढण्यासाठी आणि पसरण्यासाठी सतत ओलावा आवश्यक असतो. हा साचा ओल्या किंवा जास्त आर्द्रता असलेल्या ठिकाणी वाढतो. हे तळघर, छत, इन्सुलेशन आणि अपर्याप्त गरम किंवा कंडिशनिंग असलेल्या खोल्यांमध्ये घरामध्ये आढळू शकते. पूर येणे, सीवर बॅकअप आणि गळती देखील साच्याच्या वाढीसाठी आवश्यक आर्द्रता प्रदान करू शकते.
सेल्युलोज सामग्रीसह साहित्य
Stachybotrys chartarum लाकूड, कागद आणि जिप्सम बोर्ड यासारख्या उच्च सेल्युलोज सामग्री असलेल्या सामग्रीवर वाढू शकते. हे साहित्य साच्याला वाढण्यासाठी आणि जोडण्यासाठी अन्न देतात. वनस्पती आणि मृत वनस्पती सामग्री देखील बुरशीच्या वाढीस प्रोत्साहन देण्यासाठी पोषक प्रदान करू शकतात.
हवा आणि बीजाणू
Stachybotrys chartarum पाळीव प्राणी आणि कपडे जोडू शकते आणि हवेतून पसरू शकते. बीजाणू इतर पदार्थांना जोडू शकतात आणि नवीन ठिकाणी वाढू शकतात. साचा त्वरीत वाढतो आणि पसरतो, विशेषत: त्याच्या वाढीस आधार देणार्‍या परिस्थितीत.
मृत आणि विघटित साहित्य
Stachybotrys chartarum मृत किंवा विघटनशील पदार्थ असलेल्या ठिकाणी वाढू शकते. हा साचा बर्याच काळापासून ओल्या असलेल्या किंवा जास्त आर्द्रतेच्या संपर्कात असलेल्या सामग्रीवर वाढू शकतो. पाण्याच्या गळतीमुळे किंवा पुरामुळे खराब झालेल्या सामग्रीवरही साचा वाढू शकतो.
हीटिंग आणि कंडिशनिंग
Stachybotrys chartarum अपुरी गरम किंवा कंडिशनिंग असलेल्या ठिकाणी वाढू शकते. ज्या ठिकाणी तापमान 55 ते 77 अंश फॅरेनहाइटच्या दरम्यान असेल तेथे साचा वाढू शकतो. पुरेशा प्रमाणात गरम आणि कंडिशनिंगमुळे बुरशीची वाढ आणि प्रसार रोखण्यास मदत होते.
मोल्ड दूर ठेवा: तुमच्या घरात साचा वाढू नये यासाठी टिपा
ओलसर वातावरणात मोल्ड वाढतो, त्यामुळे तुमचे घर कोरडे ठेवणे महत्त्वाचे आहे. आर्द्रता नियंत्रित करण्यासाठी येथे काही टिपा आहेत:
- प्लंबिंग गळती दुरुस्त करा आणि छतावरील गळती त्वरित दुरुस्त करा.
- आंघोळ करताना किंवा आंघोळ करताना व्हेंट चालवून किंवा खिडकी उघडून तुमच्या बाथरूममध्ये योग्य वायुवीजन असल्याची खात्री करा.
- हवा कोरडी ठेवण्यासाठी डिह्युमिडिफायर किंवा एअर कंडिशनर वापरा.
- पायाभोवती पाणी साचू नये म्हणून जमिनीचा उतार तुमच्या घरापासून दूर असल्याची खात्री करा.
- ओले कपडे आणि टॉवेल ओलसर ढिगाऱ्यात ठेवण्याऐवजी बाहेर किंवा हवेशीर ठिकाणी लटकवा.
- स्वयंपाक करताना किंवा डिशवॉशर वापरताना एक्झॉस्ट फॅन चालवा किंवा खिडकी उघडा.
तुमचे घर स्वच्छ आणि कोरडे ठेवा
साचा जवळजवळ कोणत्याही पृष्ठभागावर वाढू शकतो, म्हणून तुमचे घर स्वच्छ आणि कोरडे ठेवणे आवश्यक आहे. तुमचे घर स्वच्छ आणि कोरडे ठेवण्यासाठी येथे काही टिपा आहेत:
- नियमितपणे स्वच्छ आणि कोरड्या रग्ज, कार्पेट आणि फ्लोअर मॅट्स.
- भिंतींवर मूस-प्रतिरोधक पेंट वापरा आणि बाहेरील भिंतींवर इन्सुलेशन करा.
- कोणत्याही पाण्याने खराब झालेले वॉलबोर्ड किंवा इन्सुलेशन काढा आणि बदला.
- कपडे आत लटकवण्याऐवजी बाहेरून वाळवलेल्या कपड्यांचे ड्रायर वापरा.
- तुमच्या ड्रायरमधील लिंट फिल्टर नियमितपणे स्वच्छ करा आणि ड्रायर व्हेंट ब्लॉक केलेले नाही याची खात्री करा.
तुमचे घर योग्य प्रकारे हवेशीर करा
योग्य वायुवीजन ओलावा बाहेर पडू देऊन मोल्ड वाढ रोखण्यास मदत करू शकते. तुमचे घर योग्यरित्या हवेशीर करण्यासाठी येथे काही टिपा आहेत:
- ताजी हवा फिरू देण्यासाठी शक्य असेल तेव्हा खिडक्या आणि दरवाजे उघडा.
- स्वयंपाकघर, स्नानगृह आणि कपडे धुण्याच्या खोलीत एक्झॉस्ट पंखे स्थापित करा आणि वापरा.
- तुमची पोटमाळा आणि तळघर हवेशीर असल्याची खात्री करा.
- हवामान थंड झाल्यावर ताजी हवा काढण्यासाठी खिडकीचा पंखा वापरा.
साचा-प्रवण क्षेत्र टाळा
तुमच्या घरातील काही भाग इतरांपेक्षा मोल्ड वाढण्यास अधिक प्रवण असतात. मोल्ड-प्रवण क्षेत्र टाळण्यासाठी येथे काही टिपा आहेत:
- बाथरुम किंवा तळघरांमध्ये कार्पेट करू नका, कारण हे भाग अनेकदा ओले असतात.
- घरातील रोपे कमीत कमी ठेवा, कारण माती मोल्ड बीजाणू ठेवू शकते.
- ओले कपडे किंवा टॉवेल ओलसर ठिकाणी ढीग होऊ देऊ नका.
या टिप्सचे अनुसरण करून, तुम्ही तुमच्या घरात बुरशीची वाढ रोखू शकता आणि तुमच्या आरोग्याचे रक्षण करू शकता. लक्षात ठेवा, काढून टाकण्यापेक्षा प्रतिबंध नेहमीच चांगला असतो!
मोल्डपासून मुक्त होणे: एक साधे मार्गदर्शक
तुम्ही साचा काढून टाकण्यास सुरुवात करण्यापूर्वी, स्वतःला आणि क्षेत्र योग्यरित्या तयार करणे महत्वाचे आहे. अनुसरण करण्यासाठी येथे काही चरणे आहेत:
- मोल्ड स्पोर्सचा थेट संपर्क टाळण्यासाठी हातमोजे, गॉगल आणि फेस मास्क यांसारखे योग्य सुरक्षा गियर घाला.
- तुम्ही ज्या पृष्ठभागाची स्वच्छता करणार आहात त्यासाठी योग्य प्रकारचे क्लिनर निवडा. साचा काढून टाकण्यासाठी डिझाइन केलेले विविध प्रकारचे घरगुती क्लीनर आहेत किंवा तुम्ही 1 कप घरगुती लॉन्ड्री ब्लीच 1 गॅलन पाण्यात XNUMX कप पेक्षा जास्त नसलेले ब्लीच सोल्यूशन वापरू शकता.
- साफ केल्यानंतर क्षेत्र कोरडे करण्यात मदत करण्यासाठी पंखा सेट करा.
- नुकसान टाळण्यासाठी परिसरात कोणतीही नाजूक किंवा जड वस्तू झाकून ठेवा.
साचा काढून टाकत आहे
आता तुम्ही तयार आहात, साचा काढणे सुरू करण्याची वेळ आली आहे. अनुसरण करण्यासाठी येथे चरणे आहेत:
- जादा पाण्याचा स्त्रोत शोधा आणि साचा परत येण्यापासून रोखण्यासाठी समस्येचे निराकरण करा.
- परिसरातून कोणतेही ओले साहित्य किंवा वस्तू काढून टाका.
- पृष्ठभागाच्या प्रभावित भागांवर क्लिनर किंवा ब्लीच द्रावण फवारणी करा.
- सोल्युशनला इच्छित वेळ, साधारणपणे 10-15 मिनिटे बसू द्या.
- बादलीत गरम पाणी आणि इच्छित प्रमाणात क्लिनर किंवा ब्लीच द्रावण मिसळा.
- कापड वापरून, साचा पूर्णपणे काढून टाकेपर्यंत क्षेत्र घासून घ्या.
- क्षेत्र स्वच्छ पाण्याने स्वच्छ धुवा आणि पूर्णपणे कोरडे होऊ द्या.
अंतिम चरण
साचा काढून टाकल्यानंतर, तो परत येणार नाही याची खात्री करण्यासाठी काही अंतिम पावले उचलावी लागतील:
- कोणतीही सामग्री किंवा वस्तू बदलण्यापूर्वी क्षेत्र पूर्णपणे कोरडे होऊ द्या.
- भविष्यातील साच्याची वाढ रोखण्यासाठी नैसर्गिक साचा प्रतिबंधक स्प्रे वापरा.
- शॉवर किंवा बाथरूममध्ये साचा आढळल्यास, योग्य वायुवीजन होण्यासाठी पंखा चालू करण्याची किंवा शॉवर दरम्यान आणि नंतर खिडकी उघडण्याची खात्री करा.
लक्षात ठेवा, बुरशी काढून टाकणे कठीण असू शकते आणि तज्ञांच्या मदतीची आवश्यकता असू शकते. योग्य सुरक्षिततेची खबरदारी घेणे आणि तुम्ही ज्या प्रकारचा साचा आणि पृष्ठभाग हाताळत आहात त्यानुसार चरणांचे अनुसरण करणे महत्वाचे आहे. थोडेसे प्रयत्न आणि योग्य साधनांनी, तुम्ही स्वतःला आरोग्याच्या संभाव्य धोक्यांपासून आणि तुमच्या घराला होणारे महागडे नुकसान यापासून वाचवू शकता.
निष्कर्ष
तर, साचा ही एक बुरशी आहे जी ओलसर ठिकाणी वाढते आणि तुमच्या घराला सुंदर आणि स्थूल दिसू शकते. साचा आपल्या आरोग्यासाठी हानिकारक असू शकतो, म्हणून शक्य तितक्या लवकर त्यातून मुक्त होणे महत्वाचे आहे. मला आशा आहे की या मार्गदर्शकाने तुम्हाला आता थोडे चांगले साचे समजण्यास मदत केली आहे.
मी Joost Nusselder आहे, Tools Doctor चा संस्थापक, कंटेंट मार्केटर आणि वडील. मला नवीन उपकरणे वापरून पहायला आवडते, आणि माझ्या टीमसोबत मी 2016 पासून सखोल ब्लॉग लेख तयार करत आहे जेणेकरून एकनिष्ठ वाचकांना टूल्स आणि क्राफ्टिंग टिपांसह मदत होईल.
