एक वीट एक लहान, आयताकृती बांधकाम साहित्य आहे. पण ते त्याहूनही खूप जास्त आहे. हा बांधकाम उद्योगाचा एक मूलभूत भाग आहे आणि हजारो वर्षांपासून आहे. चला तर मग वीट म्हणजे काय आणि ती कशी वापरली जाते ते पाहू.
वीट म्हणजे दगडी बांधकामात वापरल्या जाणार्‍या माती, वाळू आणि चुना, किंवा काँक्रीट मटेरिअल, आग कडक किंवा हवेत सुकवलेले एक ब्लॉक किंवा एक एकक. हलक्या वजनाच्या विटा (ज्याला हलके ब्लॉक्स देखील म्हणतात) विस्तारित चिकणमातीपासून बनवल्या जातात.
या पोस्टमध्ये आम्ही कव्हर करू:
विटा: फक्त बिल्डिंग ब्लॉक्सपेक्षा जास्त
विटा हा एक प्रकारचा बांधकाम साहित्य आहे जो प्राचीन काळापासून बांधकामासाठी वापरला जात आहे. ते प्रामुख्याने चिकणमातीचे बनलेले असतात, परंतु ते इतर साहित्य किंवा रासायनिक रीतीने बरे केलेल्या बांधकाम ब्लॉक्सपासून देखील बनवले जाऊ शकतात. विटा विविध आकारात येतात, परंतु मानक आकार अंदाजे 2.25 x 3.75 x 8 इंच असतो.
आधुनिक वीट
जरी "वीट" हा शब्द प्रामुख्याने चिकणमातीपासून बनलेल्या युनिटचा संदर्भ घेतो, तर आधुनिक विटा सिमेंटिशिअस आणि रासायनिक पद्धतीने बनवलेल्या ब्लॉक्ससह विविध प्रकारच्या सामग्रीपासून बनवल्या जाऊ शकतात. हे नवीन साहित्य अधिक सामर्थ्य आणि टिकाऊपणा देतात, परंतु उच्च किंमत बिंदूवर येऊ शकतात.
विटांचे आकार आणि आकार
प्रदेश आणि बांधकामाच्या प्रकारानुसार विटांचे आकार बदलू शकतात. स्पॅनिशमध्ये, विटांना "ब्लॉक" किंवा "लॅड्रिलो" म्हणतात, तर पोर्तुगीजमध्ये त्यांना "टिजोलो" म्हणतात. तुर्की विटा "तुगला" म्हणून ओळखल्या जातात आणि फ्रेंचमध्ये त्यांना "ब्रिक" म्हणतात. कॅटलान, डच, अरबी, झेक, डॅनिश, इंडोनेशियन, थाई, व्हिएतनामी, मलय, जर्मन, नॉर्वेजियन, कोरियन, युक्रेनियन, इटालियन आणि रशियन यासह इतर भाषांमध्ये विटांसाठी स्वतःची नावे आहेत.
विटा आयताकृती, चौरस आणि अगदी वक्र यासह वेगवेगळ्या आकारात देखील येऊ शकतात. ते सिमेंटिशिअस मोर्टार वापरून एकत्र जोडले जाऊ शकतात, जे सिमेंट, वाळू आणि पाणी यांचे मिश्रण आहे.
वीटनिर्मितीची उत्क्रांती: साध्या मातीच्या विटांपासून ते आधुनिक काळातील बांधकाम साहित्यापर्यंत
विटा सुमारे हजारो वर्षांपासून अस्तित्वात आहेत, सर्वात जुनी उदाहरणे 7000 ईसापूर्व आहे. या विटा दक्षिणेकडील तुर्कस्तानमध्ये जेरिको शहराजवळील एका प्राचीन वसाहतीत सापडल्या. पहिली विटा चिखलापासून बनवली गेली आणि उन्हात वाळवली गेली, ज्यामुळे ती एक साधी आणि नैसर्गिक इमारत सामग्री बनवली गेली जी उबदार हवामानात सहज उपलब्ध होती.
वीट उत्पादनाचे मानकीकरण
जसजसे वीट बनवणे अधिक लोकप्रिय झाले, तसतसे मानके उदयास येऊ लागली. मानक आकार आणि आकारांमध्ये विटांचे उत्पादन केले गेले आणि उत्पादन प्रक्रिया अधिक अत्याधुनिक बनली. उदाहरणार्थ, प्राचीन रोममध्ये, विविध आकार आणि आकारांमध्ये विटा तयार केल्या जात होत्या आणि भिंतीपासून जलवाहिनीपर्यंत सर्व काही तयार करण्यासाठी वापरल्या जात होत्या.
वीट-निर्मितीमध्ये कारागिरीची भूमिका
वीटनिर्मिती हा केवळ उत्पादनाचा विषय नव्हता, तर कारागिरीचाही होता. कुशल वीट-निर्माते नियमित आकार आणि गुळगुळीत पृष्ठभागासह अधिक सौंदर्यदृष्ट्या सुखकारक विटा तयार करण्यास सक्षम होते. काही प्रकरणांमध्ये, त्यांच्या सौंदर्यात भर घालण्यासाठी विटा देखील रंगवल्या गेल्या किंवा सजवल्या गेल्या.
चिकणमातीपासून विटांपर्यंत: उत्पादन प्रक्रिया
विटा बनवण्याच्या प्रक्रियेमध्ये अनेक चरणांचा समावेश होतो, ज्याची सुरुवात साहित्य तयार करण्यापासून होते. वीट निर्मितीसाठी लागणार्‍या सामुग्रीमध्ये चिकणमाती, ग्राउंड स्टोन, तांदळाच्या भुसाची राख आणि फ्लाय ऍश यांचा समावेश होतो. वीट तयार करण्यासाठी वापरण्यात येणारी चिकणमाती ही सामान्यत: चिकणमाती माती असते, ज्याचा आकार दिला जातो आणि निर्दिष्ट स्वरूपात जाळला जातो. चिकणमातीची कार्यक्षमता सुधारण्यासाठी त्याच्या भौतिक आणि रासायनिक वैशिष्ट्यांमध्ये सुधारणा करण्यासाठी अॅडिटिव्ह्जचा वापर केला जाऊ शकतो. उदाहरणार्थ, लाल रंग देण्यासाठी चिकणमातीमध्ये लोह ऑक्साईड जोडले जाऊ शकते.
मिक्सिंग आणि मोल्डिंग
एकदा साहित्य उपलब्ध झाल्यानंतर, पुढील पायरी म्हणजे मिक्सिंग आणि मोल्डिंग. चिकणमाती पाण्यात मिसळून प्लास्टिकचे वस्तुमान तयार केले जाते, जे नंतर इच्छित आकारात तयार केले जाते. मोल्डिंग प्रक्रिया हाताने किंवा मशीन वापरून केली जाऊ शकते. नंतर वस्तुमान कोरडे होण्यासाठी सोडले जाते, ज्यास हवेतील आर्द्रतेच्या पातळीनुसार बरेच दिवस लागू शकतात.
वाळवणे आणि गोळीबार करणे
विटा तयार झाल्यानंतर त्या उन्हात किंवा भट्टीत वाळवण्यासाठी सोडल्या जातात. गोळीबार करताना विटांना तडे जाणार नाहीत याची खात्री करण्यासाठी कोरडे करण्याची प्रक्रिया महत्वाची आहे. विटा कोरड्या झाल्या की त्या भट्टीत जास्त तापमानात टाकल्या जातात. गोळीबार प्रक्रियेमध्ये भट्टीत विटा जाळणे समाविष्ट असते, ज्यास बरेच दिवस लागू शकतात. इष्टतम तापमान आणि फायरिंग वेळ वापरलेल्या चिकणमातीच्या प्रकारावर आणि विटांच्या इच्छित गुणधर्मांवर अवलंबून असते.
additives आणि त्यांची भूमिका
वीट निर्मितीमध्ये अॅडिटिव्ह्ज महत्त्वाची भूमिका बजावतात. ते तांदळाच्या भुसाची राख आणि फ्लाय ऍश यांसारख्या टाकाऊ वस्तूंचा वापर करून शेतजमिनीचे संरक्षण करण्यास मदत करू शकतात. ही सामग्री उत्पादन प्रक्रियेदरम्यान चिकणमातीचे वर्तन सुधारू शकते, प्लास्टिकच्या वस्तुमानाचा प्रवाह सुधारू शकते आणि भौतिक आणि रासायनिक वैशिष्ट्यांचे प्रतिकूल परिणाम कमी करू शकते.
उत्पादन प्रक्रियेचे महत्त्व
विटांसाठी उत्पादन प्रक्रिया कालांतराने विकसित झाल्या आहेत, प्राचीन काळापासून जेव्हा सर्व मोल्डिंग हाताने केले जात असे तेव्हापासून आज उपलब्ध असलेल्या उत्पादन ऑपरेशन्सच्या विस्तृत श्रेणीपर्यंत. उत्पादन प्रक्रियेची निवड अनेक विचारांवर आधारित आहे, ज्यामध्ये आवश्यक ऑटोमेशनची पातळी, साइटचा आकार आणि उत्पादित केलेल्या विटांचा प्रकार समाविष्ट आहे. उत्पादन प्रक्रिया ही वीट उत्पादनाची एक महत्त्वाची बाब आहे, कारण ती अंतिम उत्पादनाची भौतिक आणि रासायनिक वैशिष्ट्ये निर्धारित करते.
उडालेल्या विटा आणि त्यांचे अर्ज
फायर्ड ब्रिक्स सिव्हिल इंजिनीअरिंग आणि बांधकाम अनुप्रयोगांमध्ये चांगली कामगिरी देतात. इमारती, भिंती आणि गेट खांबांच्या बांधकामासह त्यांचे विस्तृत उपयोग आहेत. फायर केलेल्या विटांची भौतिक आणि रासायनिक वैशिष्ट्ये त्यांना द्रव प्रवाह अनुप्रयोगांमध्ये वापरण्यासाठी योग्य बनवतात, जसे की ड्रेनेज सिस्टमच्या बांधकामात.
ब्रिक इट अप: विटांचे अनेक उपयोग
शतकानुशतके बांधकामासाठी विटा वापरल्या जात आहेत आणि आजही बांधकाम व्यावसायिकांसाठी लोकप्रिय पर्याय आहेत. बांधकामात विटा वापरण्याचे काही मार्ग येथे आहेत:
- भिंती बांधणे: विटांचा वापर सामान्यतः निवासी आणि व्यावसायिक अशा दोन्ही इमारतींमध्ये भिंती बांधण्यासाठी केला जातो. ते मजबूत, टिकाऊ आणि कठोर हवामानाचा सामना करू शकतात.
- फरसबंदी: फुटपाथ आणि पदपथ तयार करण्यासाठी विटांचा वापर केला जातो. बाहेरच्या जागांसाठी ते लोकप्रिय पर्याय आहेत कारण ते स्लिप-प्रतिरोधक आहेत आणि जड पायांच्या रहदारीचा सामना करू शकतात.
- फायरप्लेस: फायरप्लेस बांधण्यासाठी विटा हा एक उत्कृष्ट पर्याय आहे कारण त्या आग-प्रतिरोधक आहेत आणि उच्च तापमानाला तोंड देऊ शकतात.
साहित्य
विटा प्रामुख्याने चिकणमातीपासून बनलेल्या असतात, परंतु त्या इतर साहित्यापासून देखील बनवता येतात जसे की:
- काँक्रीट: काँक्रीटच्या विटा सिमेंट, वाळू आणि पाणी यांच्या मिश्रणातून बनवल्या जातात. ते मजबूत आणि टिकाऊ आहेत, ज्यामुळे ते बांधकाम प्रकल्पांसाठी लोकप्रिय पर्याय बनतात.
- फ्लाय अॅश: फ्लाय अॅशच्या विटा फ्लाय अॅश, वाळू आणि पाणी यांच्या मिश्रणातून बनवल्या जातात. ते हलके आणि पर्यावरणास अनुकूल आहेत, ज्यामुळे ते टिकाऊ बांधकाम प्रकल्पांसाठी लोकप्रिय पर्याय बनतात.
- दगड: दगड विटा नैसर्गिक दगडापासून बनविल्या जातात आणि बहुतेकदा सजावटीच्या हेतूंसाठी वापरल्या जातात. ते टिकाऊ आहेत आणि कोणत्याही इमारतीला एक अद्वितीय स्पर्श जोडू शकतात.
प्रकार
विटांचे अनेक प्रकार उपलब्ध आहेत, प्रत्येकाचे स्वतःचे वेगळे गुणधर्म आहेत. येथे काही सर्वात सामान्य प्रकारचे विट आहेत:
- सामान्य विटा: या सर्वात मूलभूत प्रकारच्या विटा आहेत आणि सामान्य बांधकाम हेतूंसाठी वापरल्या जातात.
- दर्शनी विटा: या इमारतींच्या बाहेरील भागासाठी वापरल्या जातात आणि सौंदर्यदृष्ट्या सुखकारक बनवल्या जातात.
- अग्निशामक विटा: या उच्च तापमानाचा सामना करण्यासाठी डिझाइन केल्या आहेत आणि फायरप्लेस आणि इतर उच्च-उष्णतेसाठी वापरल्या जातात.
- अभियांत्रिकी विटा: या अत्यंत मजबूत आणि टिकाऊ असतात आणि जड-ड्युटी बांधकाम प्रकल्पांसाठी वापरल्या जातात.
तयार करा
विटांनी बांधण्यासाठी कौशल्य आणि अचूकता आवश्यक आहे. विटांनी बांधण्यात गुंतलेल्या काही पायऱ्या येथे आहेत:
- पाया घालणे: विटांनी बांधण्याची पहिली पायरी म्हणजे पाया घालणे. यामध्ये एक खंदक खणणे आणि स्थिर पाया तयार करण्यासाठी काँक्रीट ओतणे समाविष्ट आहे.
- मिक्सिंग मोर्टार: विटा एकत्र ठेवण्यासाठी मोर्टारचा वापर केला जातो. हे वाळू, सिमेंट आणि पाणी यांच्या मिश्रणातून तयार केले जाते.
- विटा घालणे: मजबूत आणि स्थिर रचना तयार करण्यासाठी विटा एका विशिष्ट पॅटर्नमध्ये घातल्या जातात. यासाठी काळजीपूर्वक नियोजन आणि तपशीलाकडे लक्ष देणे आवश्यक आहे.
- फिनिशिंग टच: विटा जागेवर आल्यावर, अंतिम टप्पा म्हणजे पॉइंटिंग आणि सीलिंग यांसारखे कोणतेही फिनिशिंग टच जोडणे.
कंपोज्ड युनिट्स
विटा वैयक्तिक युनिट्सच्या बनलेल्या असतात ज्या अखंडपणे एकत्र बसण्यासाठी डिझाइन केल्या जातात. येथे वीट युनिट्सची काही वैशिष्ट्ये आहेत:
- आकार: विटा विविध आकारात येतात, परंतु सर्वात सामान्य आकार 2 1/4″ x 3 3/4″ x 8″ आहे.
- पोत: उत्पादन प्रक्रियेवर अवलंबून, विटांना गुळगुळीत किंवा खडबडीत पोत असू शकते.
- रंग: विटा लाल, तपकिरी आणि राखाडीसह विविध रंगांमध्ये बनवता येतात.
- आकार: विटा आयताकृती किंवा चौरस असू शकतात, हेतू वापरावर अवलंबून.
अनौपचारिकपणे सूचित करा
जरी "वीट" हा शब्द पारंपारिकपणे मुख्यतः चिकणमातीने बनलेला एकक दर्शवितो, परंतु आता अनौपचारिकपणे इतर सामग्री किंवा इतर रासायनिक रीतीने तयार केलेले बांधकाम ब्लॉक्स दर्शविण्यासाठी देखील वापरला जातो. येथे काही उदाहरणे आहेत:
- काँक्रीट ब्लॉक्स: जरी ते चिकणमातीपासून बनलेले नसले तरीही त्यांना "काँक्रीट विटा" म्हणून संबोधले जाते.
- काचेचे ठोकळे: जरी ते पारंपारिक वीट साहित्यापासून बनवलेले नसले तरीही त्यांना कधीकधी "काचेच्या विटा" म्हणून संबोधले जाते.
- फोम ब्लॉक्स: माती किंवा इतर पारंपारिक वीट सामग्रीपासून बनवलेले नसले तरीही त्यांना कधीकधी "फोम ब्रिक्स" म्हणून संबोधले जाते.
विटांची न-इतकी-मजबूत बाजू
विटा शतकानुशतके एक लोकप्रिय बांधकाम साहित्य आहे, परंतु त्या काही मर्यादांसह येतात ज्यांचा विचार करणे आवश्यक आहे. बांधकामात विटा वापरताना लक्षात ठेवण्याच्या काही मर्यादा येथे आहेत:
- विटा या दगड किंवा स्टीलसारख्या इतर सामग्रीसारख्या मजबूत नसतात, ज्यामुळे त्यांचा वापर विशिष्ट प्रकारच्या संरचनांमध्ये किंवा उच्च भूकंपीय क्रियाकलाप असलेल्या भागात मर्यादित होऊ शकतो.
- बांधकामाचा खर्च वाढवणारा प्रकल्प पूर्ण करण्यासाठी विटांच्या चिनाईला प्लास्टरिंग करणे आवश्यक आहे.
- वीट पाणी शोषून घेते ज्यामुळे कालांतराने ओलसरपणा आणि नुकसान होईल.
- दगडाच्या तुलनेत विटा तितक्या टिकाऊ नसतात, याचा अर्थ विशिष्ट वातावरणात त्या जास्त काळ टिकू शकत नाहीत.
- अप्रबलित विटांचे दगडी बांधकाम भूकंपप्रवण क्षेत्रासाठी योग्य नाही आणि भूकंपाच्या वेळी प्रबलित विटांचे दगडी बांधकाम इतर सामग्रीइतके सुरक्षित असू शकत नाही.
- विशिष्ट प्रकारच्या विटांमध्ये असे घटक असू शकतात जे विशिष्ट प्रकारच्या बांधकाम किंवा अभियांत्रिकी प्रकल्पांसाठी योग्य नाहीत.
उत्पादन आणि घटकांची भूमिका
विटांची गुणवत्ता उत्पादन प्रक्रिया आणि वापरलेल्या घटकांवर अवलंबून बदलू शकते. विचार करण्यासारख्या काही गोष्टी येथे आहेत:
- जळलेल्या विटा अत्यंत टिकाऊ असतात आणि त्यांच्या मजबुतीसाठी ओळखल्या जातात, ज्यामुळे ते वास्तुकला आणि बांधकामात लोकप्रिय पर्याय बनतात.
- जळलेल्या किंवा उन्हात वाळलेल्या विटा जगाच्या काही भागांमध्ये उपयुक्त आहेत जेथे सरपण कमी आहे, परंतु त्या जळलेल्या विटांसारख्या मजबूत किंवा टिकाऊ नाहीत.
- फ्लाय अॅश विटा हा एक नवीन प्रकारचा विटा आहे जो फ्लाय अॅश वापरून तयार केला जातो, जो कोळशावर चालणाऱ्या पॉवर प्लांटचा उपउत्पादन आहे. पारंपारिक विटांपेक्षा या विटांचे काही फायदे आहेत, ज्यात आकारात चांगली एकसमानता आणि नितळ फिनिशचा समावेश आहे.
- विटा बनवण्यासाठी वापरण्यात येणारी घटक सामग्री त्यांच्या मजबुती आणि टिकाऊपणामध्ये मोठी भूमिका बजावू शकते. उदाहरणार्थ, खडबडीत वाळूने बनवलेल्या विटा या बारीक वाळूने बनवलेल्या विटा इतक्या मजबूत नसतात.
फिनिशिंग आणि विटा कोरड्या ठेवण्याचे महत्त्व
विटांच्या संरचनेची गुणवत्ता आणि टिकाऊपणा सुधारण्यासाठी, पूर्ण करण्याच्या प्रक्रियेचा आणि विटा कोरड्या ठेवण्याचा विचार करणे महत्त्वाचे आहे. लक्षात ठेवण्यासाठी येथे काही गोष्टी आहेत:
- बांधकामाचा खर्च वाढवणारा प्रकल्प पूर्ण करण्यासाठी विटांच्या चिनाईला प्लास्टरिंग करणे आवश्यक आहे.
- वापरण्यापूर्वी विटा चांगल्या दर्जाच्या आणि इच्छित हेतूसाठी योग्य असल्याची खात्री करण्यासाठी त्या योग्य प्रकारे तयार केल्या पाहिजेत.
- कालांतराने ओलसरपणा आणि नुकसान टाळण्यासाठी विटा कोरड्या ठेवल्या पाहिजेत. हे ओलसर-प्रूफ कोर्स वापरून किंवा पायाभोवती पाणी जमा होण्यापासून रोखण्यासाठी संरचनेच्या सभोवतालची जमीन योग्यरित्या श्रेणीबद्ध केली आहे याची खात्री करून मिळवता येते.
विटांचा वर्ग आणि स्थापत्यशास्त्रात त्यांचा वापर
विटांचे वर्गीकरण त्यांच्या उत्पादन प्रक्रियेवर आणि त्यांच्या ताकदीच्या आधारावर केले जाते. विटांच्या विविध वर्गांबद्दल जाणून घेण्यासाठी येथे काही गोष्टी आहेत:
- वर्ग A च्या विटा सर्वात मजबूत आणि टिकाऊ आहेत आणि लोड-बेअरिंग स्ट्रक्चर्समध्ये वापरण्यासाठी योग्य आहेत.
- वर्ग B विटा वर्ग A च्या विटा सारख्या असतात परंतु त्या थोड्या कमी मजबूत असतात.
- वर्ग C विटा या मोल्ड केलेल्या विटा आहेत ज्या वर्ग A किंवा B विटांसारख्या मजबूत नाहीत, परंतु तरीही विशिष्ट प्रकारच्या बांधकाम प्रकल्पांमध्ये उपयुक्त आहेत.
- आर्किटेक्चरमध्ये विटांचा वापर मोठा इतिहास आहे, आणि ते त्यांच्या सौंदर्यात्मक अपील आणि टिकाऊपणासाठी लोकप्रिय पर्याय आहेत. उदाहरणार्थ, सॅन फ्रान्सिस्कोमध्ये, 1906 च्या भूकंपानंतर प्रबलित विटांच्या दगडी बांधकामाचा वापर करून त्यांची भूकंपीय सुरक्षा सुधारण्यासाठी अनेक इमारती बांधण्यात आल्या.
निष्कर्ष
तर, वीट म्हणजे काय. वीट ही भिंती बनवण्यासाठी वापरली जाणारी एक बांधकाम सामग्री आहे आणि ती हजारो वर्षांपासून अस्तित्वात आहे.
आपण त्यांच्याशिवाय घर बांधू शकत नाही, म्हणून तथ्ये जाणून घेणे चांगले आहे. म्हणून, प्रश्न विचारण्यास घाबरू नका आणि लवकरच हा लेख पुन्हा वाचण्यास विसरू नका!
मी Joost Nusselder आहे, Tools Doctor चा संस्थापक, कंटेंट मार्केटर आणि वडील. मला नवीन उपकरणे वापरून पहायला आवडते, आणि माझ्या टीमसोबत मी 2016 पासून सखोल ब्लॉग लेख तयार करत आहे जेणेकरून एकनिष्ठ वाचकांना टूल्स आणि क्राफ्टिंग टिपांसह मदत होईल.
