पराबैंगनी विकिरण, जसलाई पराबैंगनी किरणहरू पनि भनिन्छ, दृश्य प्रकाश भन्दा छोटो तरंग लम्बाइको साथ आयनीकरण विकिरणको एक प्रकार हो। यो सूर्यको किरणमा पाइन्छ र छालामा टेनिङ हुन्छ।
त्यहाँ तीन प्रकारका UV विकिरणहरू छन्: UV-A, UV-B, र UV-C। UV-C किरणहरू प्रायः ओजोन तहद्वारा अवशोषित हुन्छन्, जसले हामीलाई UV-A र UV-B किरणहरू छोड्छ।
अब, प्रत्येक प्रकारको यूवी विकिरणलाई नजिकबाट हेरौं।
यस पोष्ट मा हामी कभर गर्नेछौं:
पराबैंगनी विकिरण: अदृश्य ऊर्जा जसले क्षति निम्त्याउन सक्छ
UV विकिरण विद्युत चुम्बकीय विकिरण को एक रूप हो जुन मानव आँखा को लागी अदृश्य छ। यो एक प्रकारको ऊर्जा हो जुन सूर्य र कृत्रिम स्रोतहरू, जस्तै टेनिङ बेडहरू द्वारा उत्सर्जित हुन्छ। UV विकिरणलाई तिनीहरूको तरंग लम्बाइको आधारमा तीन प्रकारमा विभाजन गरिएको छ: UVA, UVB, र UVC।
UV विकिरणले मानिसलाई कसरी असर गर्छ?
पराबैंगनी विकिरणले मानिसको छाला र आँखामा क्षति पुर्याउन सक्छ। जब मानिसहरू पराबैंगनी विकिरणको सम्पर्कमा आउँछन्, यसले छालामा प्रवेश गर्न सक्छ र छालाको कोशिकाहरूमा डीएनएलाई क्षति पुर्याउन सक्छ। यो क्षतिले छालाको क्यान्सर र समयपूर्व बुढ्यौली निम्त्याउन सक्छ। थप रूपमा, पराबैंगनी विकिरणले आँखामा क्षति पुर्याउन सक्छ, जसले मोतियाबिन्द र अन्य आँखा समस्याहरू निम्त्याउन सक्छ।
भिटामिन डी निर्माणमा पराबैंगनी विकिरणको भूमिका
मानव शरीरमा भिटामिन डीको निर्माणमा पराबैंगनी विकिरणले महत्त्वपूर्ण भूमिका खेल्छ। जब छाला UVB विकिरणको सम्पर्कमा आउँछ, यसले रासायनिक प्रतिक्रियाहरूको एक श्रृंखलालाई ट्रिगर गर्दछ जसले भिटामिन D को निर्माणमा नेतृत्व गर्दछ। भिटामिन डी स्वस्थ हड्डीहरूको लागि आवश्यक छ र यसले प्रतिरक्षा प्रणालीलाई पनि बढावा दिन मद्दत गर्दछ।
यूवी विकिरण को कृत्रिम स्रोत
पराबैंगनी विकिरणको कृत्रिम स्रोतहरूमा टेनिङ बेड, वेल्डिङ मेसिन र अस्पतालको यूभी बत्तीहरू समावेश छन्। यी स्रोतहरूले पराबैंगनी विकिरण उत्सर्जन गर्दछ जसले मानव छाला र आँखालाई क्षति पुर्याउन सक्छ। स्वास्थ्य समस्याहरूको जोखिम कम गर्न यी स्रोतहरूमा एक्सपोजर सीमित गर्न महत्त्वपूर्ण छ।
यूवी विकिरण विरुद्ध सुरक्षा को महत्व
पराबैंगनी विकिरणबाट जोगाउन, निम्न कदमहरू चाल्न महत्त्वपूर्ण छ:
- बाहिर निस्कँदा लामो बाहुलाको शर्ट र टोपी जस्ता सुरक्षात्मक कपडाहरू लगाउनुहोस्।
- उच्च एसपीएफ रेटिङ भएको सनस्क्रिन प्रयोग गर्नुहोस्।
- टेनिङ बेड र पराबैंगनी विकिरणको अन्य कृत्रिम स्रोतहरूबाट बच्नुहोस्।
- शिखर UV घण्टा (10 am देखि 4 बजे) को समयमा छायामा रहनुहोस्।
पराबैंगनी विकिरण ऊर्जाको एक सामान्य रूप हो जसले मानव छाला र आँखालाई क्षति पुर्याउन सक्छ। विभिन्न प्रकारका पराबैंगनी विकिरणहरू बुझेर र यसबाट जोगाउन कदमहरू चालेर, व्यक्तिहरूले यूभी विकिरणको जोखिमसँग सम्बन्धित स्वास्थ्य समस्याहरूको जोखिम कम गर्न सक्छन्।
यूवी विकिरणका विभिन्न प्रकारहरू जान्नुहोस्
पराबैंगनी विकिरण एक प्रकारको विद्युत चुम्बकीय विकिरण हो जुन सूर्यबाट आउँछ र तरंग वा कणहरूको रूपमा प्रसारित हुन्छ। तिनीहरूको तरंगदैर्ध्यमा आधारित यूवी विकिरणका तीन प्राथमिक प्रकारहरू छन्:
- पराबैंगनी A (UVA): यो पृथ्वीको सतहमा पुग्ने UV विकिरणको सबैभन्दा सामान्य प्रकार हो। UVA किरणहरूमा सबैभन्दा लामो तरंग लम्बाइ र तीन प्रकारको सबैभन्दा कम ऊर्जा हुन्छ। तिनीहरूले छालाको बाहिरी तहमा प्रवेश गर्न सक्छन् र बीचको तहलाई क्षति पुर्याउन सक्छन्, जसले गर्दा समय अगावै बुढ्यौली र छालाको क्यान्सरको जोखिम बढ्छ।
- पराबैंगनी B (UVB): यस प्रकारको UV विकिरणमा UVA किरणहरू भन्दा छोटो तरंग लम्बाइ र उच्च ऊर्जा हुन्छ। UVB किरणहरू सनबर्न, छालाको क्षति, र छालाको क्यान्सरको बढ्दो जोखिमको लागि जिम्मेवार छन्। तिनीहरू पनि टेनिंग को मुख्य कारण हो।
- पराबैंगनी C (UVC): यो तीन प्रकारको UV विकिरण मध्ये सबैभन्दा छोटो तरंग लम्बाइ र उच्चतम ऊर्जा हो। UVC किरणहरू सामान्यतया पृथ्वीको ओजोन तहद्वारा अवशोषित हुन्छन् र पृथ्वीको सतहमा पुग्दैनन्। यद्यपि, तिनीहरू केही मानव निर्मित स्रोतहरूमा फेला पार्न सकिन्छ, जस्तै वैज्ञानिक र चिकित्सा सेटिङहरूमा प्रयोग हुने निश्चित प्रकारका बत्तीहरू।
शरीरमा यूवी विकिरणको प्रभाव
पराबैंगनी विकिरणको जोखिमले शरीरमा गम्भीर प्रभाव पार्न सक्छ, जसमा:
- सनबर्न: UVB किरणहरू सनबर्नको मुख्य कारण हुन्, जसले दुखाइ, रातो र छाला हुन सक्छ।
- छालाको क्षति: दुबै UVA र UVB किरणहरूले छालालाई नोक्सान पुर्याउन सक्छ, जसले गर्दा समय अगावै बुढ्यौली, चाउरीपना र छालाको क्यान्सरको जोखिम बढ्छ।
- आँखाको क्षति: पराबैंगनी विकिरणले आँखालाई पनि क्षति पुर्याउन सक्छ, मोतियाबिंद, स्थायी दृष्टि हानि, र अन्य आँखामा चोटपटक लाग्न सक्छ।
UV विकिरणमा तरंग लम्बाइ र ओजोन तहको भूमिका
पराबैंगनी विकिरणको तरंगदैर्ध्यले छाला र अन्य सामग्रीहरू कत्तिको गहिराइमा प्रवेश गर्न सक्छ भनेर निर्धारण गर्दछ। UVA किरणहरू सबैभन्दा लामो तरंगदैर्ध्य छन् र UVB किरणहरू भन्दा धेरै गहिरो छालामा प्रवेश गर्न सक्छन्, जसको छोटो तरंगदैर्ध्य छ। UVC किरणहरू सबैभन्दा छोटो तरंगदैर्ध्य छन् र सामान्यतया पृथ्वीको ओजोन तह द्वारा अवशोषित हुन्छन्।
ओजोन तह पृथ्वीको वायुमण्डलमा एक सुरक्षात्मक तह हो जसले सूर्यको हानिकारक पराबैंगनी विकिरणलाई अवशोषित गर्दछ। यद्यपि, केही मानव गतिविधिहरू, जस्तै केही रसायनहरूको प्रयोगले ओजोन तहलाई क्षति पुर्याउन सक्छ र पृथ्वीको सतहमा पुग्ने पराबैंगनी विकिरणको मात्रा बढाउन सक्छ।
कसरी UV विकिरणबाट आफूलाई जोगाउने
पराबैंगनी विकिरणको हानिकारक प्रभावहरूबाट बच्न, आफैलाई बचाउनको लागि कदमहरू चाल्नु महत्त्वपूर्ण छ, जस्तै:
- बाहिर निस्कँदा लामो बाहुलाको शर्ट र टोपी जस्ता सुरक्षात्मक कपडाहरू लगाउने।
- उच्च एसपीएफ रेटिङ भएको सनस्क्रिन प्रयोग गर्ने र यसलाई नियमित रूपमा पुन: लागू गर्ने।
- चरम समयमा प्रत्यक्ष घामबाट बच्ने, सामान्यतया 10 बजे र 4 बजे बीच
- बाहिर जानु अघि यूवी इन्डेक्स जाँच गर्नुहोस् र उपयुक्त सावधानीहरू लिनुहोस्।
- टेनिङ ओछ्यानबाट बच्नको लागि समाधान गर्दै, जसले छालाको क्यान्सरको जोखिम बढाउन सक्छ।
विभिन्न प्रकारका यूवी विकिरणहरू बुझेर र आफूलाई बचाउनको लागि कदमहरू चालेर, तपाईंले आफ्नो चोटपटकको जोखिम कम गर्न र सुरक्षित रूपमा सूर्यको आनन्द लिन सक्नुहुन्छ।
UV सूचकांक: UV विकिरणको सम्भावित हानि कसरी मापन गर्ने
UV अनुक्रमणिका (UVI) एक वैज्ञानिक स्केल हो जसले कुनै विशेष क्षेत्रमा रहेको UV विकिरणको स्तर मापन गर्दछ। यो मापन 0 देखि 11+ सम्म हुन्छ, जसमा 11+ UV विकिरणको उच्चतम स्तर हो। UVI भनेको UV विकिरणले मानिसको छाला र आँखामा हुनसक्ने सम्भावित हानिको मापन हो, र क्षति हुन कम समय लाग्छ।
पराबैंगनी विकिरण एक प्रकारको विद्युत चुम्बकीय ऊर्जा हो जुन सूर्यबाट प्रसारित हुन्छ। त्यहाँ तीन प्रकारका UV विकिरणहरू छन्: UVA, UVB, र UVC। UVC सामान्यतया ओजोन तह द्वारा अवशोषित हुन्छ र जमिनमा पुग्दैन, जबकि UVA र UVB ले छाला र आँखामा क्षति पुर्याउन सक्छ। UV सूचकांक UVA र UVB विकिरण को मात्रा को एक मापन हो जुन एक विशेष क्षेत्रमा उपस्थित छ।
UV सूचकांकले मानिसहरूलाई कसरी असर गर्छ?
UV सूचकांकले मानिसहरूलाई धेरै तरिकामा असर गर्न सक्छ। जब UVI कम हुन्छ, मानिसहरूले UV विकिरणबाट कुनै पनि स्पष्ट प्रभावहरू अनुभव नगर्न सक्छन्। यद्यपि, जब UVI उच्च हुन्छ, मानिसहरूले घाम लाग्ने, छालाको बुढ्यौली र छालाको क्यान्सरको बढ्दो जोखिम सहित लक्षणहरूको दायरा अनुभव गर्न सक्छन्। चरम अवस्थामा, मानिसहरूले अनुभव गर्न सक्छन् गर्मी थकान वा गर्मी स्ट्रोक।
मानिसहरूले आफूलाई पराबैंगनी विकिरणबाट जोगाउन सक्ने केही सामान्य तरिकाहरू के के हुन्?
त्यहाँ धेरै तरिकाहरू छन् जुन मानिसहरूले आफूलाई पराबैंगनी विकिरणबाट जोगाउन सक्छन्, जसमा:
- लामो बाहुलाको शर्ट र प्यान्ट, टोपी र सनग्लास जस्ता सुरक्षात्मक लुगा लगाउने
- उच्च एसपीएफ भएको सनस्क्रिन प्रयोग गर्ने
- दिनको सबैभन्दा तातो भागहरूमा प्रत्यक्ष घामबाट बच्ने
- सकेसम्म छायाँमा बस्ने
- हाइड्रेटेड रहन प्रशस्त पानी पिउने
UV सूचकांक पढ्नको लागि उत्तम तरिका के हो?
UV सूचकांक सामान्यतया संख्याको रूपमा प्रस्तुत गरिन्छ, उच्च संख्याहरूले हानिको लागि ठूलो सम्भावनालाई संकेत गर्दछ। उदाहरणका लागि, 8 वा माथिको UVI धेरै उच्च मानिन्छ र थप सावधानीहरू चाहिन्छ। यो सम्झना महत्त्वपूर्ण छ कि UV सूचकांक दिनको समय, मौसम, र क्लाउड कभरको मात्रा सहित धेरै कारकहरूमा निर्भर हुन सक्छ।
UV विकिरण र पेन्ट मा यसको हानिकारक प्रभाव
UV विकिरण सबैभन्दा महत्त्वपूर्ण कारकहरू मध्ये एक हो जसले रंगमा हानिकारक प्रभाव पार्न सक्छ। पराबैंगनी प्रकाशले पेन्टको रालमा रहेका अणुहरूलाई टुक्राटुक्रा पार्छ, जसले पेन्ट भत्किन्छ र चिप्लिन्छ। पेन्टमा पराबैंगनी विकिरणको हानिकारक प्रभाव निम्न परिवर्तनहरूको परिणाम हो:
- पराबैंगनी विकिरणले रंगमा रहेको राल अणुहरूलाई आकार परिवर्तन गर्न र कम्प्रेस वा विस्तार गर्नको लागि निम्त्याउँछ।
- यी परिवर्तनहरूले पेन्टमा नयाँ कम्पोनेन्टहरू सिर्जना गर्न नेतृत्व गर्दछ, जसले रंगलाई उमेरसम्म पुर्याउन सक्छ र जंग र दरारहरूको लागि बढी संवेदनशील हुन सक्छ।
- पेन्टमा पराबैंगनी विकिरणको हानिकारक प्रभावमा तापक्रमले पनि महत्त्वपूर्ण भूमिका खेल्छ। उच्च तापमानले पेन्टको विस्तार हुन सक्छ, जबकि कम तापमानले यसलाई संकुचन गर्न सक्छ। यी परिवर्तनहरूले पेन्टमा दरारहरूको गठन निम्त्याउन सक्छ, जसले यसलाई थप क्षति पुर्याउन सक्छ।
पेन्टमा पराबैंगनी विकिरणको हानिकारक प्रभावलाई सम्बोधन गर्दै
पेन्टमा पराबैंगनी विकिरणको हानिकारक प्रभावलाई सम्बोधन गर्न, निम्न चरणहरू लिन आवश्यक छ:
- उच्च गुणस्तरको पेन्ट वा वार्निस प्रयोग गर्नुहोस् जुन विशेष गरी पराबैंगनी विकिरणको सामना गर्न डिजाइन गरिएको हो।
- UV विकिरणको हानिकारक प्रभावलाई रोक्नको लागि पेन्टको शीर्षमा सुरक्षात्मक कोटिंग लागू गर्नुहोस्।
- तापमान परिवर्तनको हानिकारक प्रभावलाई रोक्नको लागि पेन्टलाई चिसो, सुख्खा ठाउँमा भण्डार गर्नुहोस्।
- क्षति वा बुढ्यौलीको कुनै पनि संकेतको लागि नियमित रूपमा पेन्टको निरीक्षण गर्नुहोस्, र थप क्षति रोक्नको लागि तिनीहरूलाई तुरुन्तै सम्बोधन गर्नुहोस्।
पेन्ट संरक्षणमा मानव प्रभाव
पेन्टको संरक्षण पेन्टको गुणस्तर र यसलाई भण्डारण गरिएको वातावरणमा मात्र निर्भर गर्दैन। मानव कारकले पनि रंग संरक्षणमा महत्त्वपूर्ण भूमिका खेल्छ। यहाँ पेन्ट सुरक्षित गर्न केही सुझावहरू छन्:
- खाली हातले पेन्टलाई नछुनुहोस्, किनकि तपाईंको छालाको तेलले पेन्टलाई हानि पुर्याउन सक्छ।
- पेन्ट सफा गर्न नरम ब्रिस्टल ब्रस वा माइक्रोफाइबर कपडा प्रयोग गर्नुहोस्।
- पेन्ट सफा गर्न कठोर रसायन वा घर्षण सामग्रीहरू प्रयोग नगर्नुहोस्, किनकि तिनीहरूले थप क्षति पुऱ्याउन सक्छन्।
- क्षति वा बुढ्यौलीको कुनै पनि संकेतको लागि नियमित रूपमा पेन्टको निरीक्षण गर्नुहोस्, र थप क्षति रोक्नको लागि तिनीहरूलाई तुरुन्तै सम्बोधन गर्नुहोस्।
निष्कर्ष
त्यसोभए, यूवी विकिरण एक प्रकारको विद्युत चुम्बकीय विकिरण हो जुन सूर्य र कृत्रिम स्रोतहरू द्वारा उत्सर्जित हुन्छ। यसले तपाइँको छाला, आँखा र तपाइँको हड्डीलाई पनि क्षति पुर्याउन सक्छ। तर, त्यहाँ यूवी विकिरणबाट आफूलाई बचाउने तरिकाहरू छन्, र अब तपाईलाई थाहा छ कि तिनीहरू के हुन्। त्यसोभए, सूर्यको आनन्द लिन नडराउनुहोस्, केवल जिम्मेवारीपूर्वक गर्नुहोस्।
म Joost Nusselder, Tools Doctor को संस्थापक, सामग्री मार्केटर, र बुबा हुँ। मलाई नयाँ उपकरणहरू प्रयोग गर्न मनपर्छ, र मेरो टोलीसँग मिलेर मैले 2016 देखि वफादार पाठकहरूलाई उपकरण र क्राफ्टिङ सुझावहरूको साथ मद्दत गर्न गहिरो ब्लग लेखहरू सिर्जना गरिरहेको छु।
