Sơn mài là chất liệu làm từ nhựa cây, được lấy từ chất tiết của cây cối hoặc côn trùng. Nó được sử dụng để tạo ra một lớp hoàn thiện sáng bóng trên nhiều bề mặt. Đó là một vật liệu linh hoạt có thể được sử dụng để bảo vệ và trang trí hầu hết mọi thứ, từ nhạc cụ, nội thất cho đến ô tô.
Hãy cùng xem lịch sử và công dụng của chất độc đáo này.
Trong bài đăng này, chúng tôi sẽ đề cập đến:
Sơn mài- Hướng dẫn cơ bản
Sơn mài là một loại vật liệu thường được sử dụng để hoàn thiện hoặc lớp áo cho gỗ, kim loại và các bề mặt khác. Nó rất nhanh khô và có thể tạo ra một bề mặt sáng bóng và mịn màng khi được thi công đúng cách. Mục đích chính của sơn mài là bảo vệ bề mặt mà nó bao phủ, để lại một lớp chắc chắn và bền có thể tồn tại trong nhiều năm.
Lịch sử sơn mài
Sơn mài đã được sử dụng từ thời cổ đại, với việc sản xuất có từ đầu năm 5000 trước Công nguyên. Việc sản xuất sơn mài bao gồm chiết xuất nhựa từ cây và thêm sáp và các hợp chất khác để tạo ra một hình thức thích hợp. Vào thời cổ đại, sơn mài thường được sử dụng để tạo ra các lớp hoàn thiện đầy màu sắc và sáng bóng trên đồ nội thất và các vật dụng trang trí khác.
Các loại sơn mài khác nhau
Có nhiều loại sơn mài khác nhau, mỗi loại có đặc tính và công dụng riêng. Một số loại sơn mài phổ biến nhất bao gồm:
- Sơn mài nitrocellulose: Đây là loại sơn mài phổ biến nhất được sử dụng trong thời hiện đại. Nó được biết đến với thời gian khô nhanh và ứng dụng dễ dàng.
- Sơn mài gốc nước: Loại sơn mài này có hàm lượng VOC thấp và phù hợp với những ai muốn tìm một lựa chọn thân thiện với môi trường hơn.
- Sơn mài tiền xúc tác: Loại sơn mài này yêu cầu một nhà sản xuất chuyên dụng thực hiện sản phẩm và nó được biết đến với độ bền cao và bề mặt mịn.
- Sơn mài sau xúc tác: Loại sơn mài này tương tự như sơn mài trước xúc tác nhưng cần thêm một bước để loại bỏ chất xúc tác trước khi sử dụng.
- Sơn mài được xử lý bằng tia cực tím: Loại sơn mài này khô nhanh và duy trì độ bóng cao.
Ưu và nhược điểm của việc sử dụng sơn mài
Giống như bất kỳ sản phẩm nào, sơn mài có những ưu và nhược điểm. Dưới đây là một số điểm chính cần xem xét:
Ưu điểm:
- Cung cấp một kết thúc mịn màng và sáng bóng
- Bảo vệ bề mặt mà nó bao phủ
- Khô nhanh
- Có thể sử dụng trên nhiều loại bề mặt
Nhược điểm:
- Yêu cầu thiết bị thông gió và an toàn phù hợp trong quá trình thi công
- Có thể gây ra vấn đề sức khỏe nếu không được sử dụng đúng cách
- Có thể yêu cầu nhiều lớp phủ để có độ che phủ thích hợp
- Có thể khó loại bỏ sau khi áp dụng
Làm thế nào để áp dụng sơn mài
Áp dụng sơn mài đòi hỏi một số công việc và sự chú ý đến từng chi tiết. Dưới đây là một số bước chính để làm theo:
- Chà nhám bề mặt cần phủ bằng giấy nhám mịn để tạo bề mặt nhẵn.
- Thi công sơn mài thành nhiều lớp mỏng, để mỗi lớp sơn khô hoàn toàn trước khi sơn lớp khác.
- Tùy thuộc vào loại sơn mài được sử dụng, nó có thể yêu cầu chà nhám giữa các lớp sơn để tạo ra một lớp sơn mịn.
- Sau khi sơn lớp cuối cùng, hãy để lớp sơn mài khô hoàn toàn trước khi sử dụng bề mặt.
Công dụng phổ biến của sơn mài
Sơn mài thường được sử dụng cho nhiều mục đích khác nhau, bao gồm:
- Tạo độ sáng bóng cho đồ nội thất và các vật dụng trang trí khác
- Bảo vệ các nhạc cụ, chẳng hạn như phong và tần bì, khỏi bị hư hại
- Thêm một lớp bảo vệ cho bề mặt kim loại để ngăn ngừa rỉ sét và các hư hỏng khác
Sự khác biệt giữa sơn mài và các chất hoàn thiện khác
Mặc dù sơn mài là một loại hoàn thiện phổ biến, nhưng nó không phải là lựa chọn duy nhất có sẵn. Dưới đây là một số điểm khác biệt chính giữa sơn mài và các chất hoàn thiện khác:
- Sơn mài khô nhanh hơn các chất hoàn thiện khác, chẳng hạn như vecni và shellac.
- Sơn mài bền hơn các lớp hoàn thiện khác và có thể chịu được nhiều hao mòn hơn.
- Sơn mài có hàm lượng VOC cao hơn, có thể gây ra các vấn đề về sức khỏe nếu không được sử dụng đúng cách.
Từ nguyên hấp dẫn của sơn mài
Từ “sơn mài” có một lịch sử phong phú và phức tạp, với ý nghĩa và chất liệu phát triển theo thời gian. Sự thay thế cổ xưa cho sơn mài hiện đại là một vật liệu nhựa tự nhiên có nguồn gốc từ chất tiết của côn trùng cánh kiến. Từ “sơn mài” có nguồn gốc từ từ “lak” trong tiếng Ba Tư và từ “lākh” trong tiếng Hindi, cả hai đều có nghĩa là “một trăm nghìn”. Điều này là do cần một số lượng côn trùng nhất định để tạo ra một lượng nhỏ vật liệu nhựa.
Bản dịch sơn mài
Từ “sơn mài” đã được dịch sang nhiều ngôn ngữ trong nhiều thế kỷ, bao gồm tiếng Latinh, tiếng Pháp, tiếng Bồ Đào Nha, tiếng Ả Rập và tiếng Phạn. Trong tiếng Latinh, từ sơn mài là “laca”, trong khi tiếng Pháp là “laque”. Trong tiếng Bồ Đào Nha, nó là “lacca”, trong khi tiếng Ả Rập là “lakk”. Trong tiếng Phạn, từ sơn mài là “lākshā”, bắt nguồn từ động từ “laksha”, có nghĩa là “đánh dấu hoặc phủ lên”.
Sự phổ biến lâu dài của sơn mài
Mặc dù có nhiều bản dịch và biến thể của từ “sơn mài”, bản thân vật liệu này vẫn không thay đổi trong suốt lịch sử. Sự phổ biến lâu dài của nó là một minh chứng cho tính linh hoạt và độ bền, cũng như khả năng nâng cao vẻ đẹp của bất kỳ bề mặt nào mà nó được áp dụng. Cho dù được sử dụng trong thời cổ đại hay sản xuất hiện đại, sơn mài vẫn tiếp tục là một vật liệu được đánh giá cao và được săn đón.
5 loại sơn mài và cách hoàn thiện độc đáo của chúng
1. Sơn mài Nitrocellulose
Sơn mài Nitrocellulose là một trong những loại sơn mài phổ biến nhất và thường được sử dụng bởi các thợ thủ công và nhà sản xuất. Nó là một loại sơn mài truyền thống đã được sử dụng cho các nhạc cụ trong một thời gian dài. Các hợp chất chính gây khô sơn mài nitrocellulose là các dung môi hoạt tính bay hơi nhanh. Loại sơn mài này rất nhạy cảm với một số hóa chất và có thể dễ dàng bị hư hỏng. Các tên bóng phổ biến nhất cho sơn mài nitrocellulose từ ít sáng bóng nhất đến sáng bóng nhất là: phẳng, mờ, vỏ trứng, sa tanh, bán bóng và bóng.
2. Sơn mài gốc nước
Sơn mài gốc nước là một loại sơn mài mới đang ngày càng trở nên phổ biến do đặc tính thân thiện với môi trường của nó. Nó tương tự như sơn mài nitrocellulose về quy trình làm khô, nhưng nó chứa nước thay vì dung môi. Sơn mài gốc nước là một lựa chọn tuyệt vời cho những người nhạy cảm với một số hóa chất và muốn thời gian khô nhanh. Các mức độ bóng của sơn mài gốc nước khá chuẩn và bao gồm phẳng, mờ, sa tanh và bóng.
3. Sơn mài tiền xúc tác
Sơn mài tiền xúc tác là loại sơn mài thường thấy ở các cửa hàng chế biến gỗ chuyên nghiệp. Nó là một sản phẩm gồm hai phần bắt đầu đông cứng ngay sau khi hai phần được trộn lẫn với nhau. Loại sơn mài này nhằm mang lại một mức độ bảo vệ chắc chắn và là một lựa chọn tốt cho những ai muốn có một lớp hoàn thiện cao cấp. Sơn mài tiền xúc tác có sẵn ở các mức độ bóng khác nhau, bao gồm phẳng, sa tanh và bóng.
4. Sơn mài acrylic
Sơn mài acrylic là một loại sơn mài độc đáo mang lại bề mặt mịn và dễ lau chùi. Nó thường được sử dụng trên kim loại và là một lựa chọn tuyệt vời cho những ai muốn có bề mặt hoàn thiện đẹp, sạch sẽ. Sơn mài acrylic cho phép thêm nhiều hiệu ứng vào lớp hoàn thiện, bao gồm cả màu sắc và kết cấu. Các cấp độ bóng cho sơn mài acrylic bao gồm phẳng, mờ, sa tanh và bóng.
5. Sơn mài vecni chuyển đổi
Sơn mài vecni chuyển đổi là một loại sơn mài nằm giữa sơn mài truyền thống và polyurethane hiện đại. Nó là một hợp chất gồm hai thành phần nhằm bảo vệ và ngăn ngừa hư hại cho gỗ. Sơn vecni chuyển đổi có độ bền cao và là sự lựa chọn tuyệt vời cho những ai muốn có một lớp sơn hoàn thiện lâu dài. Các mức độ bóng cho loại sơn mài này bao gồm mờ, sa tanh và bóng.
Có gì trong Hỗn hợp: Nitty-Gritty của Dung môi & Phụ gia sơn mài thông thường
Sơn mài là một loại sơn hoàn thiện gỗ phổ biến đã được sử dụng trong nhiều thế kỷ. Nó là một lớp hoàn thiện linh hoạt và bền có thể được sử dụng trên nhiều bề mặt khác nhau, từ đồ nội thất đến nhạc cụ. Tuy nhiên, quá trình tạo sơn mài liên quan đến việc sử dụng dung môi và phụ gia mà có thể gây hại cho sức khỏe con người. Dưới đây là một số dung môi phổ biến nhất được tìm thấy trong sơn mài:
- Toluene: Dung môi này thường được sử dụng trong sơn mài vì nó bay hơi nhanh và để lại lớp sơn mịn. Tuy nhiên, nó cũng có độc tính cao và có thể gây đau đầu, chóng mặt và thậm chí bất tỉnh nếu hít phải một lượng lớn.
- Xylene: Những dung môi này tương tự như toluene và thường được sử dụng kết hợp với nó. Chúng cũng có độc tính cao và có thể gây ra các vấn đề về hô hấp, nhức đầu và chóng mặt.
- Methyl Ethyl Ketone (MEK): Dung môi này thường được sử dụng trong sơn mài công nghiệp vì nó có hiệu quả cao trong việc hòa tan nhựa và các vật liệu khác. Tuy nhiên, nó cũng rất dễ cháy và có thể gây kích ứng da và các vấn đề về hô hấp nếu hít phải.
- Methyl Isobutyl Ketone (MIBK): Dung môi này tương tự như MEK và thường được sử dụng kết hợp với nó. Nó cũng rất dễ cháy và có thể gây kích ứng da và các vấn đề về hô hấp.
- Formaldehyde: Chất phụ gia này được sử dụng trong một số loại sơn mài để giúp sơn khô nhanh hơn. Tuy nhiên, nó cũng là một chất gây ung thư được biết đến và có thể gây ra các vấn đề về hô hấp nếu hít phải.
- Methanol: Dung môi này thường được sử dụng trong sơn mài vì nó bay hơi nhanh và để lại lớp sơn mịn. Tuy nhiên, nó cũng có độc tính cao và có thể gây mù lòa, tổn thương gan và thậm chí tử vong nếu ăn phải.
Các chất phụ gia được sử dụng trong sơn mài
Ngoài dung môi, sơn mài còn chứa nhiều loại phụ gia giúp cải thiện hiệu suất và vẻ ngoài của nó. Dưới đây là một số chất phụ gia phổ biến nhất được tìm thấy trong sơn mài:
- Chất hóa dẻo: Những chất phụ gia này giúp sơn mài dẻo hơn và chống nứt và bong tróc.
- Chất ổn định tia cực tím: Những chất phụ gia này giúp bảo vệ sơn mài khỏi tác hại của ánh sáng mặt trời và các dạng bức xạ tia cực tím khác.
- Chất làm khô: Những chất phụ gia này giúp đẩy nhanh quá trình làm khô và cải thiện độ cứng và độ bền của lớp hoàn thiện.
- Bột màu: Những chất phụ gia này được sử dụng để tạo màu cho sơn mài và có thể được làm từ nhiều loại vật liệu tự nhiên và tổng hợp.
- Nhựa: Những chất phụ gia này giúp liên kết các thành phần khác lại với nhau và cải thiện độ bám dính cũng như độ bền của lớp hoàn thiện.
Sơn mài có phải là loại gỗ hoàn thiện phù hợp với bạn không?
- Sơn mài là một loại sơn hoàn thiện linh hoạt có thể được sử dụng trên nhiều loại gỗ khác nhau, từ gỗ cứng đến gỗ bách.
- Thi công sơn mài dễ dàng và cần ít thiết bị. Bạn có thể bôi bằng cọ hoặc xịt lên.
- Sơn mài khô nhanh, có nghĩa là bạn có thể sơn nhiều lớp trong một khoảng thời gian ngắn.
- Thời gian khô nhanh cũng có nghĩa là bạn có thể đi lại trên sàn hoàn thiện trong vòng vài giờ sau khi thi công.
- Sơn mài là một lựa chọn chi phí thấp so với các chất hoàn thiện khác, chẳng hạn như chất hoàn thiện gốc dầu.
- Sơn mài được phổ biến rộng rãi và có hàng nghìn lựa chọn, tùy thuộc vào loại gỗ và lớp hoàn thiện mong muốn.
- Sơn mài tạo ra một lớp hoàn thiện cứng và bền có thể tồn tại trong nhiều năm.
Chọn lớp hoàn thiện tốt nhất cho gỗ của bạn
- Xem xét loại gỗ bạn đang hoàn thiện và vẻ ngoài mong muốn mà bạn muốn đạt được.
- Kiểm tra độ ẩm của gỗ trước khi áp dụng bất kỳ lớp hoàn thiện nào để ngăn ngừa các vấn đề về sau.
- Kiểm tra các lớp hoàn thiện khác nhau trên một khu vực nhỏ của gỗ để đảm bảo bạn hài lòng với kết quả.
- Tùy thuộc vào loại gỗ và lớp hoàn thiện, bạn có thể cần sơn nhiều lớp để đạt được vẻ ngoài và độ bền mong muốn.
- Luôn để lớp hoàn thiện khô hoàn toàn trước khi phủ thêm lớp sơn phủ hoặc đi lại trên sàn đã hoàn thiện.
- Hãy xem xét những ưu điểm và nhược điểm của từng phương án hoàn thiện trước khi đưa ra quyết định cuối cùng.
Kết luận
Vì vậy, đó là sơn mài dành cho bạn - một vật liệu được sử dụng để phủ lên các bề mặt nhằm bảo vệ và trang trí chúng. Sơn mài đã được sử dụng trong nhiều thế kỷ và có một lịch sử phong phú từ thời cổ đại.
Bây giờ bạn đã biết sự khác biệt giữa sơn mài và vecni, và tại sao sơn mài lại là lựa chọn tốt hơn cho lớp hoàn thiện. Vì vậy, đi trước và cung cấp cho nó một thử!
Tôi là Joost Nusselder, người sáng lập Tools Doctor, nhà tiếp thị nội dung và là cha. Tôi thích dùng thử thiết bị mới và cùng với nhóm của mình, tôi đã tạo các bài viết chuyên sâu trên blog kể từ năm 2016 để giúp những độc giả trung thành với các công cụ và mẹo chế tạo.
